Сентябрьның 23, 24 хүннеринде Каа-Хем кожууннуң девискээринде Кара-Сайыр деп черге турисчи спартакиада болуп эрткен. Аңаа республиканың туризм талазы-биле ажылдап турар фирмалары, Тываның национал парыгы, музейлерден командалар, туристер хүлээп ап турар пансионаттар болгаш аалчылар бажыңнарының командалары, «Убса-Нур ыйгылаажының» командазы дээш кожууннардан безин командалар келген.
Маргылдааның негелдези ёзугаар командага 3 эр, 2 херээжен кижи турар. Ол ышкаш бир хоочун кежигүн турары база албан. Ынчалдыр спартакиадага 65 харлыг хоочуннар безин улуг сонуургалдыг киришкен. Команда бүрүзү маргылдааның 15 этаптан тургустунган маршрудун көрдүнген үезинде эртер дээш кызып киришкен. Турисчи кижиниң эртер ужурлуг маршрудунда: чадаг-тергелиг чиңге манза кыры-биле халдып эртери, кадыр хая үнери (скалолазание), рафтинг азы хемни хемелиг кежери, кокпага аъттыг чорууру, бирги эмчи дузазын чедирип билири дээш өске-даа.
Маргылдааның, ылаңгыя рафтинг азы хемелиг хем кежерин тускай белеткелдиг тренерлер команда бүрүзүнүң айыыл чок чоруун шыңгыы тургузуп, камгалал чеңи-чоктарны кедиргеш, хемеге бодун канчаар алдынарын, эшкииштерни шын тударын, эжерин баш бурунгаар тайылбырлап берип турган. База бир солун этап, кадыр хая кыры үнери. Мында база бо спорттуң хевиринге тускай белеткелдиг, холунда шынзылга бижиктиг тренер башкыларның арга-сүмези маргылдаа киржикчилеринге чугула деткимчени берген.
Ол бүгү солун шаптараазыннарны 1 шак дургузунда эрткен команда тиилекчи болур. Ынчалза-даа чамдык шаптараазыннарны командалар арыг эртип шыдавайн турган. Чүге дээрге командада бир дугаар хемеде олуруп турар, бир дугаар кадыр хая үнүп турар дээш кылып көрбээн чүүлдеринге таваржып турган кежигүннер бары-биле финишке чогуур шактан озалдап кээп-даа турган.
Түңнелинде, республиканың “Эверест” деп альпинизм федерациязының командазы тиилээш, 150 муң рубль-биле шаңнаткан. Ийиги черни Туризм бажыңының командазы чаалап алгаш, 100 муң рубль-биле шаңнаткан. Үшкү черге Мөңгүн-Тайга кожууннуң Меңги аттыг турисчи клувунуң командазы төлептиг болган. Олар 50 муң рубль-биле шаңнаткан.
Спартакиадага 13 команда киришкен. Ниитизи-биле ийи хүн дургузунда арыг агаарга 250 ажыг кижи кадык-чаагай амыдыралды суртаалдап, арыг бойдуска дыштанып алган.
К. МОНГУШ.
«Шын» №73 2023 чылдың сентябрь 27