Тыва улус шаг шаандан коданынга каш чүзүн малды холуштур азырап өстүрүп чораан. Малды ынчаар кадарарга, одарның оът-сигенинге хора чок деп эртемденнер шинчилеп илереткеннер. Мал чүзүн аайы-биле оъттаар оъттуг, чижээлээрге, хой оът-сигенниң чавызын чулуп чиир, сарлык даг-даштыг бедик черлерге оъттаар дээн ышкаш.
Мөңгүн-Тайга кожууннуң Мөген-Бүрен сумузунуң аныяк малчыннары Дииң-оол биле Алёна Иргиттер каш чүзүн малды холуштур азырап өстүрүп чоруурлар. Мөңгүн-Тайганың Алтай талазында Ак-Хөл деп черде оларның коданында аъттар, өшкүлер, инек дээш каш-даа чүзүн мал бар. А колдадыр азырап өстүрүп чоруур малы – хой биле сарлык.
Дииң-оол үш чыл бурунгаар “Мөген-Бүрен” унитарлыг бүдүрүлгениң аныяк кыс сарлыктар коданын кадарып эгелээн. Олар бо чылын бир дугаар төрээн. Оларның чаш бызааларын Дииң-оол Орлан-оолович шуптузун онча-менди доруктуруп өстүрген. Кызымак ажылы, күш-ажылчы чедиишкиннери дээш сарлыкчы Наадым – 2022-ниң чемпиону атка төлептиг болган. Тыва малчыннарның эрте-бурунгу шагдан бээр бүзүрелдиг оран-савазы – өг-биле аныяк сарлыкчы шаңнаткан.
“Аныяк өг-бүлеге – кыштаг” губернатор төлевилелди чарлаптарга, аныяк малчын өг-бүле аңаа киржириниң негелделериниң шылгалдаларын эрткеш, Алена Аңгырбановнаның адынга 200 хойну алганнар. Ак-Хөл деп черге чаа кыштагны туткаш, сарлык биле хой ийи чүзүн малды азырап өстүрүп чоруурлар. Губернатор төлевилели ёзугаар алган 200 баш хоюнуң орнун долузу-биле 2020 чылдың чазын дуглап, төрүүр 200 хойну төлевилелдиң дараазында киржикчизинге хүлээдип берген.
Дииң-оол биле Алёна Иргиттер үш ажы-төлдүг, улуглары Мугур-Аксында школада 7 – 9 класстарда өөренип турар. Бичиизи Мөген-Бүрен суурда уруглар садында.
Аныяктар уктуг-дөстүг малчыннар. Дииң-оол Орлан-ооловичиниң ачазы Кызылбай Иргит Мөңгүн-Тайганың ат-сураглыг сарлыкчызы чораан. Алена Аңгырбановнаның ачазы мал эмчизи, авазы саанчылап турган.
Тыва кижи каш чүзүн малын азырап өстүрүп, чедиишкинниг кижилер бооп шыдаарын, бай-шыырак чуртталгалыг боорун Дииң-оол биле Алёна Иргиттер ышкаш аныяк малчыннар ажыл-херек, амыдырал-чуртталгада бадыткап чоруурлар.
Шаңгыр-оол МОНГУШ.