Найысылалывыстың төвүнде Арат шөлүн каастап турар фонтанны 1984 чылда ус-шеверлер С. Көгел, Д. Дойбухаа, Б. Баянды олар кылган.
1984 чылдан бээр бо хүннерге чедир ук фонтан Арат шөлүн каастап турар. Ооң мурнунда чылдарда Кызыл хоорайга чаңгыс-ла фонтан турган болза, сөөлгү чылдарда Азия төвүнде болгаш Тываның Национал музейиниң даштында фонтаннар база немешкен.
Арат шөлүнде фонтан Тываның культурлуг өнчүлериниң санынче кирип турар болганда, ооң септелгезин РФ-тиң Президентизиниң курлавырындан үндүрген акша-төгерик-биле август айда септеп эгелээн.
«Бастион» КХН онлайн мөөрейге тиилээш, фонтанны кылыр ажылды хүлээнген. 2024 чылдың август 26-да фонтанның септелгезинге хамаарыштыр күрүне керээзинге ийи тала атты салган. Күрүне керээзиниң өртээ 97 301,82 сая рубль акша. Ажылды эгелээр бетинде, чарган керээде айыткан хуусаазы 2024 чылдың октябрь 31-ге чедир турган болза, немей чарган керээде 2024 чылдың декабрь 30-ге чедир кылдыр узаткан.
Тываның кол архитектору Орлан Доңгактың чугаалааны-биле алырга, Арат шөлүнде фонтанның чаштаан суглары өң-баазын кылдыр чырывышаан, чараш аялгалар саарылган суг-биле деңге куттулар. Фонтан хоорайның чурттакчыларының болгаш аалчыларының кичээнгейин улам хаара тудар апаары чугаажок.
«Бо фонтан эргижиреп «кырый» берген. Дөртен чыл бурунгаар туттунган фонтан-дыр. Кижи болза 40 харлапкан дээр. Ынчангаш фонтанны чаартыр деп шиитпирни үндүрген. Ооң мрамор плиталарын, насос өйлээр херекселин болгаш насостуң бодун солууру планда көрдүнген. Өңнүг база аялгалар үндүрер тускай херекселди немей салыр. Кандыг ырылар, аялгалар салырын ТР-ниң Культура яамызы харыылаар. Олар кандыг ырылар турарының дугайында даңзыны тургузуп алган. Ону чүгле шилиири арткан. Октябрь 31-ге чедир кылыры болдунмаан, чүге дээрге иштинде хоолайлар шупту ирий берген болган. Ынчангаш септелегениң хуусаазын декабрь 30-ге чедир узадыр ужурга таварышкан бис» – деп, Орлан Доңгак чугаалаан.
ТР-ниң Тудуг яамызының тайылбырлааны-биле алырга, фонтанга капиталдыг септелгени кылып тура, ооң даштыкы хевирин өскертпес, ол хевээр арттырар. Чүге дээрге фонтанның тургузуу, даштыкы хевири ужур-уткалыг. Ол тыва чоннуң культура өнчүзүнүң санынче кирип турар. Чижээлээрге, Арат шөлүнде фонтан алдар-аттыг даш чонукчуларының хол-биле сиилбээни янзы-бүрү чуруктарлыг беш улуг аяктан тургустунган. Улуг аяктарда аң-мең дүрзүзүн шеверлер чуруп, сиилбээн.
Фонтанның септелгезинде бо хүннерде 14 кижи болгаш 3 техника ажылдап турар.
Айдың ОНДАР.
Ада ТЮЛЮШТУҢ тырттырган чуруу.
“Шын” №92 2024 чылдың ноябрь 30