Айыыл чок чоруктуң хемчеглери
«Айыыл чок бажың» деп акцияны боттандырар дээш, Сүт-Хөл кожууннуң чагыргазының специалистери ОБЯ-биле кады Ак-Даш, Бора-Тайга, Кара-Чыраа суурларның чуртталга бажыңнарынче үнүүшкүннерни кылып чоруткан.
Акцияның кол сорулгазы – улуг назылыгларга, хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерге, инвалидтерге айыыл чок чорукту болгаш таарымчалыг байдалды тургузары. 22 өг-бүлеге специалистер барып, оларның печкаларының болгаш электри четкизиниң байдалын кичээнгейлиг хынаан.
Хынаан бажыңнарының хөй кезиинде өрт медээчилерин халас тургускан. Чурттакчы чоннуң амы-тынын камгалап, айыыл-халаптарны болдурбас талазы-биле айыыл чок чоруктуң хемчеглери дээрзи билдингир.
Оон аңгыда чурттакчы чонга «Угаарлыг газтан кичээнгейлиг болуңар!» деп чугула медээлерни болгаш ол айыылды болдурбас дугайында сүмелерни бижээн буклеттерни тывыскан.
Өшкү дээш тудушкан
Сүт-Хөл кожууннуң Шыдыраа федерациязының даргазы Анатолий Сарыгларның медеглээни-биле алырга, эрткен неделяда Сүт-Хөл кожууннуң төвү Суг-Аксы сумузунга 60 хардан өрү назылыг хоочуннар аразынга шыдыраа маргылдаазы болуп эрткен. Аңаа ниитизи-биле 22 эр, 8 херээжен ойнакчылар күжүн шенешкен. Чидиг демиселдиң түңнелинде херээжен ойнакчылардан бирги черни Барыын-Хемчик кожууннуң төлээзи В.С. Ондар, ийиги черни Чаа-Хөл кожуундан Б.О. Базырчап, үшкү черни Чөөн-Хемчиктиң төлээлери М.Д. Ховалыг болгаш А.А. Сат үлешкеннер.
Эр улус аразынга бирги черни С.Ш. Куулар чаалап алгаш, кончуг шыырак өшкү-биле шаңнаткан. Ийиги черни база-ла Чөөн-Хемчиктен А.О. Түлүш, а үшкү черни Барыын-Хемчик кожууннуң төлээзи И.Д. Күжүгет алган. Шылгарааннарны хүндүлел бижиктер болгаш өртектиг белектер-биле шаңнаан. Кожууннуң аңгы-аңгы адырларында ажылдап чоруур шыдыраа оюнунуң аарыкчылары шаңнал-макталдар-биле дузалашкан.
Чаа-хөлчүлерниң тиилелгелери
Чаа-Хөл кожуун – уран чүүлге кайгамчыктыг салым-чаяанныг кижилерниң чурту. Аңаа бадыткал кылдыр алдарлыг композитор Солаан Базыр-оолду, Максим Дакпайны адаарга-ла – четчир. Оларның уран чүүлге салым-чаяанныын Чаа-Хөлдүң бичии болгаш аныяк салгалдары хамыкты кайгадыр уламчылап чоруур.
Чаа-Хөл кожууннуң төп Культура бажыңында “Авыда” мода болгаш костюмнуң театры Россия болгаш чурттар аразы чергелиг көрүлделерге чедиишкинниг киржип, бедик шаңналдарны чаалап ап келген. Абакан хоорайга эрткен чурттар аразының “КИТ” мөөрейге “Дайынчы кыстар” ("Воительницы") деп дайынчы хептер коллекциязын көргүскеш, мөөрейниң киржикчилерин болгаш жюри кежигүннерин магададып, бирги черни чаалап алган. А финал кезээнге “Авыда” Гран-при шаңналга төлептиг болган.
Бо-ла “КИТ” мөөрейге бичии хөөмейжи, сыгытчы Сүлде Куулар хамыкты кайгаткан. Ол хөөмейлеп сыгырты бээрге, көрүкчүлер шыпшың барган, тынар кижи безин чок болган деп чугаалап болур. Сүлде мөөрейниң бирги чергезиниң лауреады шаңналды чаалап алган.
Чоннуң кадыкшылы дээш…
Эрткен неделяда Таңды кожууннуң төп эмнелгезиниң тургустунганындан бээр 80 чыл болган оюн демдеглеп эрттирген. 80 чыл дургузунда эмнелгеге ажылдап чораан медицина ажылдакчылары болгаш тус черниң чурттакчы чону көрүкчүлер залын долдур чыглып келген. ТР-ниң Кадык камгалал яамызы болгаш Дээди Хуралдың (парламентиниң) депутаттары база тус черниң кожуун чагыргазы чоннуң кадыкшылы дээш чуртталгазын эмчи шугумунга өргээн хоочуннарга, идепкейжилерге, амгы үеде ажылдап чоруур коллективке байыр чедиргеш, шаңнал-макталдарын тывыскан.
Чаш эзирниң найыры
Бай-Тайга кожууннуң Бай-Тал сумузунга октябрь 25-тиң хүнүнде Араптан Сыдымның «Тыва Республиканың чаш Эзир мөгези» деп хүндүлүг атты алганын байырлап, ооң ада-иези болгаш төрелдери бичии мөгениң кежиин үлешкен найыры база республика чергелиг бичии мөгелер аразынга хүреш маргылдаазын организастап эрттиргеннер.
Сыдым Араптан 2014 чылдың январь 28-тиң хүнүнде Ак-Довурак хоорайга Отчугаш Александрович биле Чойгаана Александровна Араптаннарның дун оглу болуп төрүттүнген. Амгы үеде Николай Конгар аттыг Бай-Тал ортумак школазының 6-гы клазында школаның үлегерлиг өөреникчизи. Ол 3 харлыындан эгелеп хүрежип эгелээш, республика чергелиг маргылдааларга төлептиг киржип келген. Сыдым чүгле хүреш сонуургаарындан аңгыда, школада Эдер-Куй аттыг сыгыт-хөөмей ансамблиниң хөөмейжизи.
Бай-Тайга кожууннуң удуртулгазының мурнундан кожууннуң баштыңы Роберт Аракчаа, Бай-Тал сумузунуң баштыңы Каң Салчак олар Чаш Эзирниң чедиишкиннеринге өөрүп, мөгениң сүлдезин көдүрүп, “Күчүтен” атка чедир хүрежип, Тыва Республиканың база Бай-Тайга кожууннуң төөгүзүнге балалбас исти арттырар алдарлыг мөге болуп өзерин йөрээгеш, ооң ада-иезинге төлептиг оолду кижизидип чоруурунга өөрүп четтиргенин илереткеннер.
«Чаш Эзирниң» найырынга республиканың аңгы-аңгы булуңнарындан 149 хире бичии мөгелер аалдап келгеш, боттарының күжүн шенешкеннер.
Арынны Айдың Ондар белеткээн.
Чуруктарны интернеттен хоолгалаан.
“Шын” №42 2025 чылдың октябрь 30