Шагның дөрт эргилдезиниң бир онзагай үези күс бо-ла болгай. Ону артында алдын-сарыг күс дижир. Ол кончуг шын. Арга-эзим, тайга-таңды, хову-шынаа, хемнер уннары алдын-сарыг өң-биле шыптыныптар. Бир талазында кыштың тыныжы чоокшулап орары бо.
Бурун шагдан бээр күстүң адак айын, амгы шагныы-биле октябрь айны, куруяк чай дээр. Чүге?
Чүге дээрге октябрь айда дыка чылыг, кааң хүннер болгулаар. Шаандагы эрткен үелерде болза херээжен чоннуң кидин түлүк иштенир-даараныр, энчек-ширтек кылыр үези. Ак чем – курут, чөкпек, ааржы-саржаг белеткээри. Оон ыңай удавас дииңчилерниң соңгу-башкы таңдыларже аъттаныр үези, оларга күш-хүнезин, чылыг идик-хеп белеткээри. Чылыг кааң хүннерде хемнер суунга алгыны чуур, хеп даараар. Бо кончуг бачым, чымыштыг айны куруяк чай дээр.
Октябрь айның чылыг хүннеринде херээжен чон дендии бүдүрүкчүлүг, кызымак ажылдап чораан: кышкы хептерни, ойбак-дыдыын илип даараар. Ол бүгүнү чүгле хол-биле кылыр. Ине-чүскүк, шивегей, алгы-кеш… Амгы шагның аныяк улузу мону көрбээн-даа, билбези чөп. Шаандагы ол чылдарда амгы үе дег далдап, солуп кедер белен хеп кайда боор. Кышка белеткел өг-бүлеге эң берге ажыл ол. Амгы үеде идик улдуруп, ойбак-самдар идик-хеп чамап кедер кижи бар-дыр бе? Омаа хоң. Үе-шагның эргилдези, үрү-биле турар эвес, сайзыраңгай үеде чурттап чор бис.
Куруяк чайда чон дендии хос-чай чок, ажыл-хожул дээш хөлзеп-ле турар, кыштаг-хонаштар септеп белеткээр, кыжын одаар ыяжын ында-ла кургадыр чыып алыр.
Оолак КАРА-САЛ.
Чөөн-Хемчик кожуун, Чыраа-Бажы сумузу.
Чурукту интернеттен алган.
“Шын” №38 2025 чылдың октябрь 2