ЭРЕС-ДИДИМ ЧОРУК ОРДЕННИҢ КАВАЛЕРИНИҢ ДУГАЙЫНДА
БИБЛИОГРАФТЫГ ОЧЕРК
Эрес-дидим чорук орденниң кавалери, улуг лейтенант Дүгер Орланович Бамбаның дугайында библиографтыг очерк Тыва Республиканың шериг комиссариадының библиотеказының ном фондузунга немешкен.
Дүгер Бамбаның кырган-ачазы, педагогика эртемнериниң кандидады, Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы, Тыва Республиканың Хөй-ниити палатазының үшкү чыыжының кежигүнү Өргелээр Чүвүрекович Ондарның удуртулгазы-биле очеркти белеткээн болгаш чырыкче үндүрген.
Дүгер Орланович Бамба 1994 чылдың февраль 4-те Кызыл хоорайга
төрүттүнген. Бичиизинден-не орлан-эрес аажы-чаңныг, янзы-бүрү чүүлдерге сонуургалдыг оол болган. Школаже өөренип кирериниң мурнунда болгаш 2001–2005 чылдарда “Бичии уругларның хореография школазынга” күзелдии-биле танцылап өөренип турган. Школаны “Бал танцызы” деп мергежилдиг дооскан. Спортчу бал танцыларынга бирги чер дээш конкурска хүлер медальды чаалап алган.
2001 чылда Кызылдың 2 дугаар школазынче өөренип кирген. Школага өөренип турган үезинде омак-хөглүг, эвилең- ээлдек аажы-чаңныг, эш-өөрү-биле эп-найыралдыг, бодундан улуг кижилерге болгаш башкыларынга хүндүлээчел оол чораан. Школачы чылдарында футболду сонуургап, хандыкшылдыы-биле ойнап турган.
Чурулгага сонуургалдыг болгаш, Надя Рушева аттыг бичии уругларның уран чүүл школазынга чуруурунга өөренмишаан, оон аңгыда англи дыл кичээлдеринге база барып турган. Школачы чылдарында чедиишкиннери дээш Бичии уругларның бүгү-российжи төвү «Океанга» барып дыштанырының путевказы-биле ийи удаа шаңнаткан.
Бодунуң чуртталгазында чедиишкиннериниң дугайында чугаалап берип, чаа чүүлдерже ону сорук киирип каан кырган- ачазы Ондар Өргелээр Чүвүрековичиге Дүгер аажок чоргаарланыр чораан. Школачы чылдарында ооң дугайында чогаадыгларны бижип, кырган-ачазы аңаа бүгү-ле чүүлдерге үлегер-чижек деп катап-катап чугаалап турган. Кырган-ачазының дугайында чогаадыгларының бирээзи “Центр Азии” солунга парлаттынган. “Шуптузун боду чедип алыр” деп чогаадыынга “Мээң хүндүлээрим болгаш меңээ үлегер болган кижи – мээң кырган- ачам Өргелээр Чүвүрекович Ондар” деп, Дүгер ол чүүлүнге бижээн.
Кырган-ачазы ышкаш, чедиишкиннер кызымак чүткүлдүң, шудургу күш-ажылдың түңнели деп чүүлдү элээди оолак үезинде-ле Дүгер билир апарган. Школачы чылдарында-ла акша-төгерикти боду ажылдап ап чораан.
9-ку классты дооскаш, Омскунуң медицина академиязының чанында колледжизинге Дүгер өөренип кирген. Колледжини дооскаш, агаар-десант шерииниң Суворов орденниг, ийи удаа Кызыл туктуг В.Ф. Маргелов аттыг Рязаньның командылал училищезинче улаштыр өөренип кирген. Училищеге өөренип турган үезинде, Москвада Кызыл шөлге Тиилелге хүнүнге тураскааткан шериг парадка киришкен.
Рязаньның командылал училищезин “Очулга болгаш очулга херээ. Тускай даалгалыг разведка кезектеринге ажыл” деп очулдурукчу-лингвист эртемниг дооскан. Лейтенант Дүгер Бамбаны Калининград областың Советск хоорайда 11-ги армия корпузунуң 79-ку тускай гвардейжи бригадазының разведка батальонунуң разведка взводунуң командиринге томуйлаан. Удаваанда Кызыл туктуг Балтий флодунуң Жуков, Суворов болгаш Александр Невский орденнерлиг тускай далайжы пехотаның Белосток батальонунуң радиоэлектроннуг разведканың рота командириниң оралакчызы – агаар-десант белеткел инструктору шериг албан-дужаалга ол томуйлаткан. Россияның шериг-далай флодунуң корабльдеринге болгаш Сирияга дайынчы операция үезинде тускай дайынчы даалгаларны Дүгер Бамба күүсеткен.
Шериг албан-хүлээлгезинге, амыдырал-чуртталгага-даа Дүгер Бамба кончуг харыысалгалыг чораан. Украинада болуп турар тускай шериг операциязының үезинде база бодунуң командир албан-хүлээлгезин эрес-дидим күүседип, дайынчы эш-өөрү-биле бергелерни деңге шыдажып эртип турган.
Дүгер дайынчы даалганы күүседип тура, амы-тынындан эрес-маадырлыы-биле чарылганын дайынчы эжи Илья Соболев 2023 чылдың июнь 13-те ооң төрелдеринге дыңнаткан.
Улуг лейтенант Дүгер Бамбаны Кызыл хоорайның хөөрүнде, дайынчы ёзулалдарны сагып, орнукшуткан.
Дүгер Орланович Бамбаны Эрес-дидим чорук ордени-биле чок болган соонда, шаңнаан.
ТР-ниң шериг комиссариадының медээзинден Ш. ЛОПСАН белеткээн.
«Шын» №68 2023 чылдың сентябрь 13