Тываныӊ үлептүр бүдүрүлгелериниӊ аразынга мөөрей болур дээрзин республиканыӊ Экономиктиг хөгжүлде яамызы чарлаан.
Чаӊгыс аай регионалдыг субсидия бээринге 2022 чылда федералдыг чазак 108,9 млн рубльди үндүрүп берген.
«Тыва Республиканыӊ үлетпүрүн болгаш инвестициялыг политиказын 2022–2024 чылдарда сайзырадыры» деп регионалдыг программаныӊ сорулгаларынга дүүштүр субсидияны шилилге мөөрейниң тиилекчилеринге үлеп хуваар.
Үлетпүр бүдүрүлгелери ук программа ёзугаар алган хөреӊгизиниӊ 80 хуузун, тодаргайлаарга, 20 млн рубль хире акшаны коммуналдыг инфраструктура кожуп ажылдаарынга, бистиӊ чуртувуска бүдүрген чаа дериг-херексел садып алыр лизинг керээзиниӊ 1-ги дадывырын төлээринге, чаа дерилгелер садып ап тургаш, боттарыныӊ үндүрген чарыгдалыныӊ чартык кезииниӊ компенсациязы кылдыр ажыглаар дээрзин яамы тайылбырлаан.
Республиканыӊ чаӊгыс аай субсидиязы – Регионнуӊ үлетпүрүн сайзырадыр фондунуӊ капиталын көвүдедир арга. Ынчангаш мурнакчы чаа технологияларны ажыглалга киирер төлевилелдерге, чаа продукция чогаадып бүдүреринге, даштыкы барааннарныӊ орнун солуур бүдүрүлге организастаарынга чээли бээрин планнап турар.
Күш-ажылдыӊ бүдүрүкчүлүүн бедидер, комплектиниӊ кезектерин бүдүрер, ол ышкаш арга-ыяш болбаазырадыр төлевилелдерни мурнады шиитпирлээр деп чарлаан.
Бир эвес бүдүрүлге банк магадылалын, Россияныӊ күрүне хөгжүлдезиниӊ корпорациязыныӊ магадылалын көргүзер болза, ук Фонд 10 сая рубль түӊнүг чээлини 5 хире чыл хуусаага берип болур. Баштайгы 3 чылда немээри чүгле 1 хуу болур. А ооң соонда чылдарда 3 хуу апаар.
Бо чээлини юридиктиг организация азы хуу сайгарлыкчы ап болур. Төлевилелди үре-түӊнелдиг деп үнелээрде, чүгле орулгазын, төлээн үндүрүүн, хуу инвестициязын болгаш бедик бүдүрүкчүлүг чеже ажылчын олуттарны тургусканын көөр.
Республиканыӊ үлетпүр комплекизинде 198 организация бар. Бүдүрүлгелерниӊ, организацияларныӊ ниити саны-биле алырга, ында 5,5 хуу азы 4,7 муӊ кижи ажылдап турар.
Тываныӊ регионалдыг ниити продукциязынга (ВРП) киирген үлүү 23–24 хуудан ашпайн турар. А ооӊ кол кезии болза, чиг эт (сырье) сектору – казымал тывыш бүдүрүлгери. Болбаазырадыр бүдүрүлгелерниӊ үлүү – чүгле 0,7 хуу. Сибирь регионнарыныӊ аразында ол эӊ чавыс көргүзүг-дүр.
Ук программаны боттандырары-биле, республиканыӊ үлетпүрүнге 937, 3 млн рубльди киириштирген. Чыл санында үлептүр бүдүрүлгелериниӊ 5 хуу өзүлдезин чедип алыр деп турар. А үш чыл дургузунда 1211 чаа ажылчын олуттарны тургузар.
Болбаазырадыр адырда бүдүрүп турар барааннарыныӊ хемчээлин барык 9 катап, тодаргайлаарга, амгы 553,8 млн рубльди 4,8 млрд рубль чедир көвүдедир деп сорулга салдынган дээрзин Тываныӊ Чазааныӊ парлалга албаны дыӊнадып турар.
Р. Демчик белеткээн.