"Сүбедей" спорт ордузунга декабрь 24-те Мөңгүн-Тайга кожууннуң шаңналы дээш тыва хүреш болуп эрткен. Баштай бедик ат чок 112 мөге бир дугаар “Суму чергелиг Чаан мөге”, “Арзылаң мөге”, “Начын мөге” деп аттар дээш база төөгүлүг тыва хүрештиң рейтингизинче кирер эрге дээш ачыр-дачыр хүрешкеннер. Улаштыр улуг мөгелер салыгларынга 73 мөге киришкен. Мөңгүн-тайгажылар 2024 чылдың кожууннар хүрежин бо маргылдаа-биле хагган.
Маргылдааның ажыдыышкынында Мөңгүн-Тайга кожууннуң баштыңы Орлан Конзай, ТР-ниң Дээди Хурал Даргазы Каң-оол Даваа, деткикчи депутаттар Ульяна Монгуш биле Ужар-оол Иргит, Хүреш федерациязының даргазы Аяс Монгуш, ТР-ниң спорт сайыдының оралакчызы Саян Монгуш маргылдааның киржикчилеринге болгаш аарыкчыларынга үнүп орар 2025 чыл уткуштур байырын чедиргеш, киржикчилерге чедиишкиннерни күзээн.
Хүрештиң кол шииткекчизи Начын мөге Аяс Кула, “Суму Чааны”, “Арзылаңы”, “Начыны” деп бедик аттар дээш 112 мөгениң хүрежин чарлаан. Изиг-изиг демиселдиң түңнелинде Улуг-Хем кожууннуң мөгези Александр Доржу шүүлгеш, “Суму Чааны” атка төлептиг болган, Сүт-Хөл кожууннуң мөгези Онзагай Ооржак үжүүрлешкеш, “Суму Арзылаңы” атты чаалап алган. 3–4-кү шаңналдарда “Суму Начыны” болган мөгелер: Тес-Хем кожууннуң мөгези Артыш Шалык, Сайын Мижит-Доржу.
Шыырак ат-алдарлыг мөгелерниң киржилгези-биле 73 мөге аразынга Тываның Чаан мөгези Сайын-Белек Түлүш шүүлген, а Хартыга мөге Начын-Мерген Ооржак үжүүрлешкен. Шаңналдыг 3–4-кү черлерни Хартыга мөге Эртине Хомушку (Мөңгүн-Тайга), кожуун чергелиг Чаан мөге Түметей Ширижик (Сүт-Хөл) алганнар. 5–8-ки черге төлептиг болган мөгелер: Хартыга мөге Начын Монгуш, Начын мөге Бады-Маадыр Самдан (Улуг-Хем), кожуун чергелиг Начын мөге Кежик Шыырап (Чаа-Хөл), суму чергелиг Чаан мөге Александр Доржу (Улуг-Хем).
Мөңгүн-Тайга кожууннуң төлээлери 1–8 шаңналдыг черже кирген мөгелерге база чараш девиг, чараш хүреш дээш шылгараан мөгелерге акша сертификаттарын тывыскан. Дээди Хуралдың депутаттары Ульяна Монгуш биле Ужар-оол Иргит боттарының өмүнээзинден эки хүрешкен дөрт мөгени акша шаңналдары-биле деткээн.
Дараазында 2025 чылдың январь 26-да болур хүрешти Бай-Тайга кожуун чагыргазы хүлээнген.
Алдын содак-шудак
Тываның национал хүреш федерациязы 2024 чылдың январь айда федерацияның Кубогу “Алдын содак-шудак” деп төлевилелди эгелээн турган.
Амгы байдал-биле 9 дугаар ай хүрежиниң соонда “Алдын содак-шудак” рейтингиниң бажында, 104 сан-биле 1-ги черни Тываның Чаан мөгези Сайын-Белек Түлүш (Тес-Хем кожуун) чаалап алган. Ийиги черде 100 санныг Хартыга мөге Начын-Мерген Ооржак (Сүт-Хөл кожуун), үшкүзүнде Наадым–2024, Шагаа–2024 хүрештериниң тиилекчизи база Улуг Тиилелгениң Май 9 хүрежинге үжүүрлешкен Чаан мөге Айдың Монгуш (Улуг-Хем кожуун), 4-кү черде Хартыга мөге Кайгал-оол Ондар (Сүт-Хөл кожуун) болган.
Алексей ЧАМБАЛ-ООЛ, спорттуң хоочуну.