Тускай шериг операциязының киржикчилеринге гуманитарлыг дуза чыыр күскү кампания Тывада уламчылап турар. «Маадырга чылыг болзун» деп акцияны Бүгү-россияның Улусчу фронтузунуң регионалдыг күүсекчи комитеди ТР-ниң Чазааның деткимчези-биле организастап турар.
Октябрь 13-те Улусчу фронтуга Мөңгүн-Тайганың Мугур-Аксында 1 дугаар школаның башкылары, ада-иелери ТШО-да дайынчыларга ачы-дуза чедирилгезиниң чүъгүн хүлээткен. Кышка удур чылыг чеңи-чоктар, олбуктар, удуур хаптар болгаш камгалалдар дээш өске-даа чүүлдерни кылып белеткээринге грант деткимчези дузалыг болганын башкылар чугаалаан.
Мугур-Аксының 1 дугаар школазының директорунуң кижизидилге талазы-биле чөвүлекчизи, төлевилелдиң удуртукчузу Ай-кыс Сат:
– Амгы үеде ТШО-да дайынчыларывысты деткиири-биле бистиң школавыстың ада-иелери, башкылары, өөреникчилери база суурнуң аныяктары, волонтёрлары шупту демнежип алгаш, Россия чергелиг Эртем аттыг ниитилелдиң грантызын ойнап алган бис. Ол 620 муң рубль түңнүг деткимче-биле школавыска ада-иелер болгаш өөреникчилерниң даараныр мастерскаязын дерип, даараныр машиналарны, хеп быжар стол, дааранырынга ажыглаар бүгү херекселдер, пөстерни саткаш, август 25-тиң хүнүнден эгелээш дайынчыларга чылыг хөректээштерни, удуур хаптарны, каяа-даа чорааш, олура кааптар олбуктарны даараан бис. Ону эгелээр мурнунда, дөрт удаа мастер-классты волонтёр авалар биске эрттирген.
Ниитизи-биле төлевилелге 612 кижи киришкен. Төлевилелди боттандырган түңнелинде бо хүнде 100 хөректээшти, 50 чаъска кедерни, 20 удуур хаптарны, эмчиде чыдар дайынчыларга тускай иштики хептерни, хыраалыг, харлыг-даа черге олура кааптарынга эптиг чылыг чадыгларны даараан бис.
Бо грант төлевилелин боттандырып тургаш, ада-иелерниң фестивалын база эрттирдивис. Аңаа дыка хөй авалар боттарының хол-биле даараан чүүлдерин делгеп салган. Ооң аңгыда өөреникчилеривис чеңи-чок бүрүзүнүң карманында дайынчыга чагааларны бижээш суп каан. Грант деткимчезинден аңгыда, школавыс коллективиниң мурнундан бензин-биле ажылдаар генераторну саткаш, бөгүн хүлээдип келгенивис бо.
Мугур-Аксының 1 дугаар школазының директору Аржаана Демиржан:
– Бис бөгүн Улусчу фронтуга школавыстың ада-иелери, өөреникчилери болгаш коллективтиң мурнундан 7 кижи “Шупту чүвени тиилелгеге!” деп кыйгырыгны деткип, чедип келдивис. Мында школачылар, башкылар болгаш ада-иелерниң мөөңнежип тургаш хол-биле кылган, даараан чүүлдерин хүлээдип бердивис. Ол ажылдарны кылып тургаш, өөреникчилеривисти хамааты кижиниң төрээн чуртунга ынак, харыысалгалыг болурун өөретпишаан, ТШО-да дайынчыларывыстың хей-аъды бедик болзун дээш, бүгү болдунар аргаларны ажыглап, школавыс мурнундан дуза кадарын оралдажып турар бис.
Ынчангаш дайынчыларывыстың сүлдези бедик болзун дээш, чылыг хөректээштерни-даа, камгалалдарны-даа белеткеп тургаш, йөрээл сөстерни чугаалап, дайынчыларывыс онча-менди чанып кээр болзун дээн күзээшкиннерлиг белеткеп турдувус. Өөреникчилеривис бо ажылга шупту идепкейлиг киржип, кайы хире күштүг утка сиңгенин, чүү дээш мону кылып турарын медереп билип турары өөрүнчүг болду– деп, директор чугаалады.
Төрээн чурт камгалаар ыдыктыг хүлээлгезин күүседип турар дайынчыларга чакпыыл ок дегбес болзун дээш, Мөңгүн-Тайганың ыдыктыг черлеринден, аржааннарындан чыгган үш дашты, артышты, тайганың бедиинге чоруур те, чуңманың кажыындан эгелээш, янзы-бүрү малдың кажыктарын хапчыгаштарда тус-тузунда камгалал болзун дээш суккулаан. Мөңгүн-тайгажыларның, шынап-ла, сеткилинден бо бүгүнү белеткээш, орук-суурнуң ыраан-даа доктар кылбайн, чедирген ачы-дузазы ТШО-да дайынчыларга дузалыг болур дээрзинге чигзиниг турбас. Ол ышкаш ол хүн ТШО киржикчилеринге "ГААО-2" акционерлиг ниитилелдиң чиңгине директору Дмитрий Черевко рацияларны хүлээткен:
– ТШО-да дайынчыларны деткиири-биле мурнуку одуругда ажылдап турар эмчи оолдарның чагыын күүседип, бөгүн ээлчеглиг ачы-дуза чедирилгезин кылып келдивис. Сентябрь эгезинде генераторну чоруткан бис. Бо удаада 12 рацияны саткаш, дамчыдып турарывыс бо. Шак ындыг рация балыгланган дайынчыларга дүрген эмчи дузазы чедирерде, аразында харылзажырынга чугула херек дээрзин биске чугаалаан. Бирээзи-ле 5 муң ажыг рубль өртектиг бо рацияның ажыглалы бөдүүн, бистиң дайынчыларывыстың аразында харылзажып турары дайзынга белен-селен билдинмес болуп турар. Ынчангаш мону сүмелээни ёзугаар саткаш, чорудуп турарывыс бо. Мооң-биле бистиң ачы-дуза чедирилгевис доосту бербес. Удаа-дараа болдунар шаавыс-биле ТШО-да оолдарга чугула херек чүүлдерни чагыг ёзугаар белеткээш, ам-даа чорудар бис.
Күскү ачы-дуза чыылдазы октябрь 22-ге чедир уламчылаар. Чүък машиналары октябрь 24, 25 хүннеринде ТШО зоназынче үнүптер. Тиилелгени чоокшуладыр дээн ниити ачы-дуза кампаниязынга кижи бүрүзү үлүг-хуузун киирип болур. Кызыл хоорайның Эки турачылар кудумчузунда, 3 дугаар бажыңда, Бүгү-российжи Улусчу фронтунуң регионалдыг күүсекчи комитединде база Ленин кудумчузунда 5 дугаарлыг бажыңда, ТывКУ-нуң штаб-квартиразында чыылда пунктулары ажылдап турар. Харылзажыр дугаары: 8 (39422) 2-10-50, 2-11-50.
Карина МОНГУШ.
Буян Ооржактың тырттырган чуруктары.
“Шын” №40 2025 чылдың октябрь 16