Тускай шериг операциязының дайынчызы Айдыс Орланович Моңгуштуң чырык овур-хевиринге тураскааткан “Маадырның чырык адынга” уран чүүл көрүлдези Кызыл кожууннуң Элегес-Аксы суурунуң Көдээ культура бажыңынга сентябрьның 26-да суму чергелиг бедик деңнелге эрткен. Ук мөөрейни маадырның иези Алтынай Моңгуш кады төрээннериниң, төрелдериниң деткимчези, киржилгези-биле база клубтуң бир демниг чогаадыкчы коллективиниң удуртулгазы-биле организастап эрттирген.
2025 чылдың март 19-та Айдыс Моңгуш ТШО-га эки турачы дайынчы бооп киржир керээ чаргаш, Украинаже чорупкаш, ол-ла чылдың апрель 25-те Украинаның Покровск хоорай чоогунда Котлино суурга тулчуушкун үезинде маадырлыы-биле амы-тынындан чарылган.
Маадыр дайынчывыс 1995 чылдың январь 29-та Элегеске хөй ажы-төлдүг өг-бүлеге хеймер оглу бооп төрүттүнген. 2001 чылда Элегес-Аксы школазының бирги клазынче өөренип кирген. Өөредилгези, чуруму кончуг эки, спортчу өөреникчи ортумак школаны дооскаш, С.А. Герасимов аттыг Бүгү-российжи кинематография болгаш культура академиязын дооскаш, чырык режиссёру эртем-билиглиг ажылдап чораан.
Айдыс Монгуштуң хып дээн аныяк назынында тырттырган чуруун өңнүг баннерде чурааш, Көдээ культура бажыңының сценазынга азып каан. Маадырның авазы Алтынай Печеньевна эргим ынак оглунуң чуруун көрүп, онзагай чаяалгалыг оглун оскунганынга хомудап, карааның чажы чайгаар-ла чаагын куду бадып турду. Ону көргеш, кижиниң баары ажыыр...
Дайынчы хоочуннар эвилелиниң төлээзи Аяс Михайлович:
— Аал-оранынче кадык-шыырак чанып келир күзел-биле тускай шериг операциязынче аъттанган дайынчывыстың авазынга, ачазынга, төрел-дөргүлүнге төлептиг дайынчыны, патриотту кижизиткени дээш, чавыс мөгейип, хүндүлүг Алтынай Печеньевна, силерге оглуңарның дайынчы шаңналын тутсурун чөпшээреп көрүңер – дээш, “Эрес-дидим чоруу дээш” медальды маадырның авазынга тудускан.
Элегес-Аксы суурнуң клувунуң уран чүүл удуртукчузу Элана Доңгак:
— Бистиң маадырывыс 2017–2022 чылдарда Виктор Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга чырык оператору болуп чедиишкинниг ажылдап турган. Хөй шиилерниң сцена каасталгазын янзы-бүрү өңнүг чырыктар-биле чуруп, чогаадыкчы ажылдап чораан. Виктор Көк-оолдуң “Хайыраан бот”, Алексей Ооржактың “Индияның иези”, ”Кайда сен, ачай?”, Редьяр Джозеф Киплингиниң “Маугли”, Эдуард Мижиттиң ”Көк дээрниң оглу” дээш оон-даа өске шиилерниң чырык каасталгазын чедимчелиг кылган – деп сактып чугаалаан.
Айдыс Монгуштуң чырык овур-хевиринге тураскааткан “Маадырның чырык адынга” уран чүүл мөөрейинге 6-12 харлыг, 13-17 харлыг болгаш 18 хардан өрү назылыг бөлүктер аайы-биле чүс ажыг оолдар, уруглар киришкен. Уран чүүл көрүлдезинге шылгараан салым-чаяанныг киржикчилерге шаңналдарны тывыскан. Гран-при дээди шаңналга Отчугаш Ооржак төлептиг болуп, 50 муң рубль акша болгаш диплом-биле шаңнаткан. Чаңгыстың ыры күүселдезинге 6-12 харлыглар аразынга бирги черни Алдын-Очур Сат, 13-17 харлыглар аразынга Омар Оюн, 18 хардан өрү назылыглар аразынга Орлан Ондар олар ээлээннер. Ыры күүселдезиниң өске-даа хевирлеринге шылгарааннарны база шаңнап-мактаан. “Салгал” уруглар садының бичии чаштарының ыры ансамблинге, уран номчулгага тиилээннерге, “Сүнезин” деп театржыткан көргүзүгнүң күүседикчилеринге, “Дуруяалар” деп танцы-сам коллективинге база Айдыс Моңгуштуң чырык адынга тураскааткан уран чүүл мөөрейиниң өске-даа киржикчилеринге өртектиг белектерни болгаш акша шаңналдарын тывыскан.
Нина ЭРТИНЕ, Тываның болгаш Россияның Чогаалчылар база Журналистер эвилелдериниң кежигүнү.
Авторнуң тырттырган чуруу.
“Шын” №38 2025 чылдың октябрь 2