НААДЫМ — 23
Тыва Арат Республика бот-догуннаан хамаарышпас күрүне кылдыр 1921 чылда тургустунган соонда, төөгү демдеглелдери ёзугаар алырга, тыва күрүнениң национал байырлалы Наадымны эң-не баштай 1922 чылдың июль 28-те Кызылга “Мал ажылдакчыларының национал-революстуг байырлалы – Наадым” деп ат-биле байырлап эрттирген. Ол-ла хевээр Наадым тыва күрүнениң онзагай национал байырлалдарының бирээзи апарган.
Наадымның байырлалының оюн-мөөрейлеринге кол черни эр кижилерниң үш оюннары хүреш, аъттар чарыштырары биле ча адары ээлей берген.
Тыва Арат Республиканың 1922 чылда баштайгы Наадымынга тыва хүреш маргылдаазынга Чаңман Балчымай оглу Моңгуш шүүлген. Бо мөге Даа кожуннуң Ак-Туруг сумузунга 1895 чылда төрүттүнген. 12 харлыында Чадаананың Үстүү-Хүрээзинге хуурактап өөренип киргеш, сарыг шажын эртем-билиин шиңгээдип ап, хүрээниң кумзат ламазы апарган. Тыва Арат Республиканың эң баштайгы Наадымынга шүүп каарда ол чээрби чеди-ле харлыг турган. 1923 чылда Наадым хүрежинге база Чаңман Балчымай оглу Моңгуш шүүлген. Ол үениң эрге-чагыргазы совет идеология алзып, шажын-чүдүлгени кызагдап эгелээнинден мөге Чаңман Балчымай оглу Моңгушту лама кижи дээш республика чергелиг тыва хүреш маргылдааларынга кииришпестей берген. Ынчалза-даа ооң мөге ат-алдарын ынчангы эрге-чагырга уттундур базып шыдаваан, салгалдары ону сактып чораан. Чаа-Хөл кожууннуң Ак-Туруг сумузунуң чурттакчы чону мөге өгбези Чаңман Балчымай оглу Моңгуштуң ат-алдарынга тураскааткан тыва хүреш маргылдааларын удаа-дараа эрттирип турар.
Бистиң корр.