Сүт болгаш эът бүдүрүлгезин хөгжүдериниң талазы-биле мөөрейге киржилгениң документилерин август 3-тен хүлээп ап эгелээр. Шилилгениң негелделери-биле Тываның Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызының сайтызындан таныжып ап болур дээрзин ук албан чери дыңнадып турар. Ол ышкаш мооң мурнунда мөөрейниң түңнелдерин яамы үндүрген болгаш тиилекчи болган көдээниң беш бараан бүдүрүкчүзү күрүне деткимчезин алган.
Тиилекчилер социал-экономиктиг хөгжүлдениң амы-хууда программазының акша-хөреңгилеринге Элегес-Аксы суурга мал семиртир черни, Бии-Хем кожуунга сүт-бараан фермазын, Сукпак суурга инек кажаазын, Арыскан суурга эъткир бода малды өстүрер мал ажыл-агыйының фермазын, Кызыл кожуунга мал согар, ооң эъдин болбаазырадыр база консервалаар бүдүрүлгени тудар деп турар.
Мөөрейниң киржикчилериниң бирээзи хөй чылдарның дургузунда мал-маган өстүрүп чоруур «Кара-Суг» көдээ ажыл-агый бүдүрүлге кооперативиниң удуртукчузу Белек Монгуштуң чугаазы-биле алырга, ажыл-ишке тургустунуп болур айыылдарның ужун арат-тараачын ажыл-агыйы хөгжүлдезиниң чаа чадазынче боттуң күжү-биле депшип үнүп алыры дыка берге. Ынчангаш ол өске араттар-биле кады көдээ ажыл-агый кооперативи кылдыр эштежип алыр деп шиитпирлээн, мындыг эрге-байдалдыг ам 2 дугаар чыл ажылдап турары бо. Субсидияның акша-хөреңгилери-биле малчын эъткир уксааның 106 баш бода малын садып алыр деп бодап турар.
Көдээ ажыл-агый яамызы хөгжүлдениң амы-хууда программазын ийи угланыышкын-биле боттандырып турар: бирээзи – сүткүр, эъткир адырны хөгжүдери, ийигизи – көдээниң бараан бүдүрүкчүлериниң материал-техниктиг баазазын экижидери.
2021 чылдан тура ук яамы социал-экономиктиг хөгжүлдениң амы-хууда программазының иштинге 26 төлевилелди деткээн. Тус черде киржилгениң негелделеринге дүгжүп турар ортумак болгаш улуг инвесторларның чок болганының ужун субсидияларны 9 сүт, 13 эът болгаш 4 болбаазырадылга угланыышкынныг бичежек бүдүрүлгелерге үндүрүп берген.
Деткимче алган бүдүрүлгелерниң аразында «Вавиол» компания болгаш Чаа-Хөл кожуундан хууда сайгарлыкчы А.М. Бавуунуң далган дээрбедээр ийи цеги, Таңды кожуунда М.А. Санниковтуң тараачын-фермер ажыл-агыйы база Кызыл кожуундан Эдуард Ховалыгның эът фермазы бар. Бөгүн «Вавиол» компания янзы-бүрү хевирниң барааннарын бүдүрүп турар: чалаң хандылар, хейлиг суг, ары чигири, үс, эм оъттардан шайлар болгаш өске-даа. Далган дээрбедээр цехтер дээди сорттуң далганын бүдүргеш, ол-ла дораан хлеб быжырар черлерге дужаап турар. Бо чылын М. Санниковтуң тараачын-фермер ажыл-агыйының далганы үүрмек садыглаашкынның садыг баартактарынга көстүп кээр ужурлуг.
Деткимчениң ийиги угланыышкынынга социал-экономиктиг хөгжүлдениң амы-хууда программазының акша-хөреңгизиниң күсели-биле 13 тракторну, 97 шывыг эт-севин болгаш эът болгаш сүт болбаазырадыр 14 кезек дериг-херекселди садып алган.
Бо чылын субсидия алыкчылары 600 тонна сүттү, 120 тонна эътти бүдүрер ужурлуглар.
А. ХЕРТЕК белеткээн.
"Шын" №56, 2023 чылдың июль 29