Дүжүт ажаалдазы
Улуг-Хем кожууннуң Арыг-Үзүү сумуда «Оргаа- дай» – көдээ бүдүрүлге кооперативи республикада шыырак ажыл-агыйларның бирээзи. Ооң ажыл-чорудулгазының кол угланыышкыны – тараа аймаа тарып өстүрери, ону далган кылдыр болбаазырадып, оон аъш-чем кылыры. Ынчангаш бедик дүжүттү тарып өстүрери бо ажыл-агыйның кол сорулгазы.
«Оргаадайның» тараа шөлдери Иштии-Хем биле Арыг-Үзүү сумуларның аразында ховуларда. Эрткен чазын бо ховуларда 260 га шөлдү болбаазырадып, аңдарып, кызыл-тас биле дүктүг-арбай үрезинин чаштырган. Эрткен чайын агаар-бойдустуң байдалы кааңдаашкынныг болганын барымдаалааш, кызыл-тас биле дүктүг арбайның өзүмүнге салдарлыг боор агротехниктиг ажылдарны чоруткан. Чоокку хүннерде кызыл-тасты комбайннар-биле ажаап алырга, ооң дүжүдү 1 гадан ортумаа-биле 10–12 центнер болган. Кааңдаашкынныг агаар-бойдустуң байдалынга ол багай эвес көргүзүг.
400 га шөлге мал чеминге ажыглаар культураларны бо чылын база тарып өстүрген. Ол шөлдерден болгаш чайгаар үнген сигенниг шөлдерден мал чемин дүргектеп белеткээн. Бирээзиниң деңзизи 500 килограмм 204 дүргектерниң ниити деңзизи 102 тонна болган. Мал чеминиң белеткелин «Оргаадай» уламчылавышаан.
Эрес Мандан-оол удурткан бо көдээ ажыл-агый кооперативи бодунуң материал-техниктиг баазазын доктаамал быжыглап келген. Аңаа херек акша-төгерикти тып алыры-биле кооператив Тываның Көдээ ажыл-агый яамызының чорудуп турары мөөрейлерге үргүлчү киржип келген. Тараа аймаан болбаазырадыр тускай технология цегин ажыдарынга республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң хууда программазының угланыышкыны-биле 11 сая рубль акшаны алган. Төлевилелди боттандырарынга Эрес Мандан-оол бодунуң үлүүнге 3,75 сая рубль акшаны киирген.
«Оргаадай» бодунуң материал-техниктиг баазазын улам быжыглаарынче кичээнгейни доктаамал салып келген. Көдээ ажыл-агый кооперативтериниң материал-техниктиг баазазын экижидеринге субсидия тускайлап бээриниң шилилге мөөрейинге ийиги чадазынга бо 2024 чылда база киришкеш, тиилекчилерниң санынче кирген. Мөөрейниң комиссиязының шиитпири-биле «Манчүрек» биле «Оргаадай» көдээ ажыл-агый кооперативтери субсидия акшазын алыр эргени алганнар.
«Оргаадай» чаа сорулгаларны мурнунга салып, төлевилелдерни ажылдап кылып, оларны боттандырарынга күрүнениң дузазын билдилиг ажыглап турар бүдүрүлгелерниң бирээзи.
Ш. МОНГУШ.
“Шын” №73 2024 чылдың сентябрь 25