Республикада орук септелгезиниң ажылдары идепкейлиг чоруп турар. Регионнуң орук-транспорт сайыды Бии-Хем биле Кызыл кожууннарның суурларынче кирер кол оруктарда септелге ажылдарын хынаан.
Тываның орук-транспорт сайыды Шораан Чыргал-оол Бии-Хем кожууннуң Аржаан биле Хадың суурларынче кирер оруктарның септелге участоктарынга барып четкен. Ол асфальт шывыг чадар ажылдарже онза кичээнгейни угландырган. Бо участоктарда «рециклер» деп чаа шенелде арга ажыглаттынып турар. Ук технология эрги орук шывыгларын дорт ажылдап турар черинге-ле болбаазыраткаш, катап ажыглап, чаа оруктарның дөжээ кылдыр хереглээр. Ол чаа технология үре-түңнелди бедидер болгаш чарыгдалдарны эвээжедир.
«Бис Аржаан биле Хадың суурларже кирер орукта бис. 10 километрге чедир «рециклер» деп шенелде технологиявысты ажыглап тургаш, оруктуң дөжээн салыр ажылды доозуп турарывыс бо. Ам ында асфальт-бетоннуң кырыкы каъдын салыр ажылдар чоруп турар» — деп, Тываның орук-транспорт сайыды Шораан Чыргал-оол чугаалаан.
Шывыг быжыг болгаш үр үеде ажыглаттынзын дээш, орук шывыының холумаанче цементини холуп турар. Бо технологияны Хадың суурже кирер орукта ажыглап турар.
«Восток» КХН-ниң төлевилел удуртукчузу Иван Мордвинков ажылдың чорудуун тайылбырлаан: «Амгы үеде соок ресайклинг аргазы-биле орук шывыын кылыр, холуксааже цемент холуур болгаш кылыны 6 см асфальт шывыын чадар ажылдар чоруп турары бо». Ооң чугаазы-биле алырга, керээде айыттынган хуусаа ёзугаар орук септелгезин 2026 чылда доозар.
Вавилин ээтпээнден Кара-Хаак суурже кирер оруктуң участогунга база сайыт хыналданы чоруткан. Бо орук тудуунда база шенелде аргаларны ажыглап турар. Мында ажыл элээн каш чадаларда чардынган. Чаа асфальт чадарындан аңгыда, шупту херек ужурлуг чүүлдерни база кылыр: чадаг улус оруу, хөй-ниити транспордунуң доктаамнары, ногаанчыткан зоналар дээш оон-даа өске.
«Амгы үеде оруктуң чер шывыын кылып тур бис. Ол дээрге черни оңгарлап дескилээри, сай-довурак төгери, ажылчын каътты кылыры-дыр. Участоктуң төнген кезээнде оруктуң дөжээн болгаш шывыгның адаккы каъдын дооскан бис. Ажыл график ёзугаар чоруп турар. Шуптузун өй-шаанда четтигип тур бис» — деп, «Восток» КХН-ниң төлевилел удуртукчузу Аясма Салчак тайылбырлаан.
Чамдык черлерде чаа асфальтыны салып, өскелеринде эрги орукту септеп, бүгү республикада чаартылга ажылдары чоруп турар. Ол ышкаш чер оруктарже база онза кичээнгейни салып турар. Республиканың шупту кол угланыышкыннарынче шынарлыг оруктарны хандырар сорулга салдынган.
«Оон аңгыда бо чылын планнаттынган чер оруктарга ажылды эгелей бердивис. Ол дээрге Мөңгүн-Тайга кожууннуң Кызыл-Хаядан Мугур-Аксы суурже кирген оруу, Хандагай- ты — Мугур-Аксы оруунда элезин-сай холумактыг шывыглыг участок» — деп, Тываның орук-транспорт сайыды демдеглээн.
Сайыттың чугаазы-биле алырга, республикада орук шывыын септээр болгаш чадар ажылдар план ёзугаар чоруп турар. Кол сорулга – Тываның шупту чурттакчыларынга орук шимчээшкинин айыыл чок болгаш таарымчалыг болурун хандырары.
А. СОЯН.
Чуруктарны ТР-ниң Орук-транспорт яамызының социал четкиде арнындан алган.
“Шын” №27 2025 чылдың июль 17