Республиканың Күрүне автоинспекциязының дыңнадыглары-биле алырга, оруктарга автотранспортту эзирик мунуп чораан чолаачыларны орук-транспорт патрулюнуң ажылдакчылары хүннүң-не 5–6 хирени тудуп турар. Олар оруктарга автотранспорт озал-ондаан кылыр болза, 10–12 машина үскүлешкен азы аңдарылган, 10–12 кижи кемдээн азы амы-тынындан чарылганы ол-дур. Бир эвес машиналарга пассажирлер чораан болза, кемдээн-кергээн, өлген кижилерниң саны оон-даа көвей болуру чугаажок. Эң ылаңгыя дыштанылга хүннеринде, куда-дой болганда, эзирик чолаачыларның саны улам көвүдээрин автоинспекция ажылдакчылары демдеглеп турарлар.
2023 чылдың май 23-те орай кежээ Р-257 автооруктуң Оттук-Даш чоогунда участогунга 3 автомашинаның үскүлешкенинден коргунчуг озал-ондак болганы, аңаа 3 кижи аар кемдээни, 6 кижи амы-тынындан чарылганы (оларның аразында эмчилер база бар болган) төрелдериниң, эш-өөрүнүң сагыш-сеткилинде уттундурбаан. Бо айыыл-халапка эзирик чолаачы буруулуг болган. Р-257 автооруктуң 858 километринде участокка автотранспорт шимчээшкининге доктааткан хемчээлинден эзирик чолаачы 5 катап дүрген халдып чораанын экспертиза илереткен. Ооң машиназынга олурган пассажирлерниң озал-ондактан дириг артар аргазы чок болган деп экспертиза түңнээн.
Эзирик чолаачыларның буруузу-биле автотранспорт озал-ондаа бо-ла болуп, аңаа пассажирлер кемдеп, амы-тынындан чарлып турар.
Машиназында ажы-төлүнүң, төрелдериниң дээш өске-даа пассажирлерниң амы-тыны дээш харыысалгалыг мен деп чүүлдү чолаачыларның чамдыызы медереп билбейн чоруур.
Эзирик чолаачыларның буруузу-биле озал-ондак болуп турарынга ооң машиназынга олурган пассажирлер база буруулуг таварылгалар бар. Эң ылаңгыя куда-дойлар соонда чолаачызы-даа, пассажирлери-даа эзирик машиналарны оруктарга шимчээшкинниң айыыл чогунуң албан черлериниң ажылдакчылары чугаалап турар.
2024 чылдың сентябрь 6-да дүне Кызыл хоорайның Оюн Күрседи кудумчуга «Лада Приора» марканың машиназын КАИ ажылдакчылары доктаадырга, чолаачы машиназын доктаатпаан. Хоорайның кудумчуларынга, «Кызыл–Эрзин» автоорукка дезип халдып, автотранспорт айыыл-халавының байдалын тывылдырган. Орук-патруль албанының ажылдакчылары ол автомашинаны доктаадыры-биле, хоойлу ёзугаар чөпшээрээн ок-боону ажыглаар ужурга таварышканнар. Дугуйларын деже аткан автомашинаны шагдаалар хынап көөрге, ооң иштинде бир оол, ийи уруг пассажирлер база бар болган. Олар боттары озал-ондакка таваржып, кемдээр, харын-даа өлүр чыгыы чораан хирезинде машиназын доктаадырын чолаачыдан негевээннер. Мындыг таварылгаларда пассажирлер боттары база эзирик боорун полицейжилер айтып турарлар.
Чоокта чаа, сентябрь 4-түң хүнүнде, эртенгиниң 10.00 шакта Кызыл чоогунда оң талакы дачаларга даштыкы марканың машиназын орук-патруль ажылдакчылары доктааткан. Чолаачы, херээжен үш пассажир-даа эзирик болганнар. Машинаны тускай шөлге аппарып тургузар, ооң чылдагааннарын демдеглээн документилерни бижииринге эзирик херээжен кижилерниң бирээзи удурлангаш туруп берген. Машина дугуйларының ээриилдериниң дүлгүүрүн тудуп алгаш, автоинпекция ажылдакчыларының машиназының шилдерин соккулаан, шагдааларны дорамчылап бактап сөглээн. Ооң чылдагааны эзирик чолаачы башкарып чораан машинаның ээзи херээжен кижи болган. Машинаның эзирик ээзин эзириктер сергедир черже аппарып суккан, ооң хөлгезин торгаал шөлүнге тургускан. Машинаның ээзи, эзирик чораан херээженге хамаарыштыр административтиг болгаш кеземче херээн оттурган. Күрүнениң автоинспекциязының машиназын үрегдээни дээш бо хамааты беш чыл чедир хосталгазын шииттирип болур.
Херээжен улус эзирик машина башкарып чораан, күрүнениң автоинспекция ажылдакчыларынче шоглаан, олар боттарының албан ёзугаар хүлээлгелерин күүседиринге удурланган, харын-даа мырыңай оларны дорамчылаан таварылгалар сөөлгү үеде элээн көскү апарган. Чижээлээрге, бо чылдың август 20-де Кызылдың кудумчуларының бирээзинге «Тойота» марканың машиназын орук-патруль ажылдакчылары доскаш, чолаачының документизин хынап турда, пассажир херээжен машинаны башкарып ыңай болган. Эзирик херээжен чолаачылаан машинаны шагдаалар каш кудумчу кежилдир сүргеш, арай деп-ле доктаатканнар. Өршээл болуп, автотранспорт озал-ондаа болбаан. Автотранспорт оорлап мунган дээш кеземче херээнге 33 харлыг аныяк херээжен онаашса хөңнү.
2024 чылдың май 14-түң дүнезинде Кызыл хоорайның кудумчуларының бирээзинге полицейжилер даштыкы марканың машиназын дозуптарга, чолаачызы эзирик болган. Аңаа хамаарыштыр административтиг хемчеглер ап чорудар дээрге, оларга албан-хүлээлгезин күүседиринге шаптыктап, эзирик пассажирлер шагдааларже шоглап турганнар.
Үстүнде бижээн таварылгаларны автотранспортту чолаачылар эзирик башкарарынга, озал-ондактарның болуп турарынга пассажирлер боттары база буруулуг дээрзиниң бадыткалдары деп болур. Бир эвес пассажирлер эзирик чолаачылар мунган машиналарга олурбас, чолаачылар арага ижерин болдурбас, оларның-биле арага-дары ишпес болза, пассажирлер боттары автотранспорт озал-ондаанга кемдээр, амы-тынындан чарлыр чоруктар эвээжеп, харын-даа чидип болур чадавас.
Ш.ЛОПСАН.
Чурукту интернет четкизинден алган.
“Шын” №71 2024 чылдың сентябрь 18