Бо хүнде пенсия айтырыы назы-хары дөгүй берген, пенсия назыны чеде берген хамаатыларның улуг сонуургалы. Чурттуң иштинде пенсияга хамаарыштыр хоойлу өскерлиишкиннери кижи бүрүзүн дүвүредип турар айтырыгларның бирээзи-даа болза, дыка улуг-ла өскерлиишкиннер чок.
2021 чылда пенсияга хамаарыштыр төлевирлер, ол ышкаш кандыг хар-назылыг, каш ажы-төлдүг улустуң пенсиязының алыр хуузу немежирил, каш хууга улгадырыл.
Пенсияга хамаарыштыр хоойлулар өскерлип-даа турза, Россияның Чазаа бөдүүн чонга, пенсия назылыг улуска хамаарыштыр эптиг аргаларны тургузуп, янзы-бүрү, чиигелделерни, немелделерни чонга көргүзүп турар. Чижек кылдыр, сөөлгү немелделерге, өскерлиишкиннерге хамаарыштыр номчукчуларга таныштыраал.
Бистиң күрүнениң негелдези-биле пенсия алыр эргелиг улуска хамаарыштыр үш аңгы хевир көрдүнген: пенсия назы-хары чеде берген улус, ол ышкаш негелде аайы-биле көрдүнген камгалал стажы база пенсия алырынга хамаарыштыр тускай көрдүнген хууларлыг улус болгаш хоралыг бүдүрүлге черлеринге ажылдап чораан улус.
Тодаргайлаарга, 2021 чылда пенсия алыр улустуң назы-харын улгаттырыпканы-биле, мооң мурнунда чылдарда 11 чыл стажтыг кижи пенсияже үнер эргелиг турган болза, бо чылдың январь 1-ден эгелээш 12 чыл долу стажтыг улус пенсия алыр эргелиг.
2021 чылда кандыг хамаатылар эртежик пенсия үнер эргелиг болурул.
Ниити пенсия алыр негелделерге хамаарыштыр көрдүнген хоойлулардан аңгыда, эртежик пенсия алыр эргелиг хамаатылар: Хоралыг бүдүрүлге черлеринге хөй чылдарда ажылдап чораан улус, хөй-ниити черлеринге автобус мунуп чораан чолаачылар, трактористер болгаш пөс-таавы бүдүрер организацияларга ажылдап чораан хамаатылар. Газ-биле ажылдап чораан каңнакчылар, хоралыг ажылдарга ажылдап чораан малярлар.
Ол ышкаш 5 ажы-төлдү өстүрүп кижизиткен херээжен чон база 3 ажы-төлдү өстүрүп кижизиткен херээжен чон тускай көрдүнген негелделер-биле эртежик пенсия үнер эргелиг.
Электроннуг күш-ажыл дептерлеринче ниити ажыл стажын долузу-биле киирер.
2019 чылдан тускай норма көрдүнген: Пенсия хоойлуларында көрдүнген негелделерден 2 чыл бурунгаар азы эртежик пенсия алыр эр улус хөй чыл ажылдаан стажтыг болур, ол ышкаш 42 чыл ажылдаан стажы күш-ажыл дептеринде демдеглеттинген турар ужурлуг, а херээжен улус 37 чыл ажылдаан турар. Ындыг-даа болза, мооң иштинде мындыг негелделер бар: Хамааты кижи ажылдап турда, ук организация үезинде камгалал төлевирлерин пенсия эргелелинче төлеп, шилчидип турганындан база хамааржыр. Херээжен кижи болза чаш уруун бир хар чартыкка чедир азыраанындан, ол ышкаш эр улус болза шериг албан-херээн эрттирип турган чылдарындан база хамааржыр.
Ол ышкаш пенсия төлевирлериниң хууларының өскерлиишкиннерин Кызыл хоорайның болгаш Республиканың Пенсия фондуларында тускай килдистерден хамаатылар тодаргайлап билип алыр эргелиг.
Амир СААЯ белеткээн.