Үрде манаан капиталдыг септелге

Ак-Довурактың дугаары 1 школазы 1956 чылда туттунган. Оон бээр школага чаңгыс-даа капиталдыг септелге чорудуп көрбээн. Чылдың-на план ёзугаар чаартыр, будуур септелге ажылдарын чорудуп, камналгалыг эдилеп турганындан, уругларның кадыынга өршээлдиг бооп, айыылдыг онза үрелиишкиннер эрткен чылдар дургузунда болбаан. Ындыг-даа болза чылдан чылче өөреникчилер саны көвүдеп турар. Эрткен өөредилге чылында 835 сургуул өөренип кыштаан. Класстар дөмей-ле чедишпейн турган.

Сайзана Монгуш, Ак-Довурактың дугаары 1 школазының эге класстар башкызы:

-Бо чылын бистиң школавыс национал төлевилел таварыштыр капиталдыг септелге чорудар школаларның федералдыг даңзызынче кирген. Сургуулдар, ада-иелер болгаш башкылар, ажылчыннар шупту дыка өөрүп турар бис. Класстар чедишпейн турган байдалывысты ам-на чүгээртедип алыр арга база тургустунган. Септелге үезинде эмчиниң кабинедин, ном саңын чанывыста бистиң школага хамааржыр немелде оран-сававысче көжүргеш, чамдык өрээлдерни эде кылгаш, оларның орнунга кичээл эрттирер класстар кылыр дээн- деп башкы дыңнаткан.

Школада капиталдыг септелгени “АТРОНИК-СЕРВИС” КХН –ниң организациязы хүлээнип алгаш, кылып турар. Бо хүлээникчи организацияның проравы Давид Донгактың чугаазы-биле септелгени бүрүнү-биле бо чылдың август айда доозар дээнин чугаалады:

- Бо чылдың апрель 26-дан тура ажылды эгелээн бис. Бо хүннерде бүрүнү-биле капитал септелге, соңгаларындан эгелээш, чылыг суг дамчыыр хоорзаларны, крышазын, одалга системазын, шалазын, соңгаларын, электри четкизин дээш, шуптузун бүрүнү-биле чаартып турар бис. Хоорзаларның барык 70 хуузу ирип, ажыглаар арга чок болу берген болду. Харын-даа үе-шаанда септелгени кылып эгелээн-дир. Бо септелгеде 50 хире кижи ажылдап турар. ТР-ниң Эртем болгаш өөредилге яамызының сүмелээни-биле 5 студентини база ажылга хаара туткан бис. Олар-биле ийи ай ажылдаар керээни чарган. Акша-шалыңын ап турар. План ёзугаар ажылывыс озалдаашкын чок чоруп турар. Август айда чаартынган школаны хүлээдир бис.

Александра Галич, ада-ие:

-Мээң уругларым ачазы бо школага өөренгеш, 1987 чылда дооскан. Ам үш ажы-төлүвүстүң ийизи мында өөренип турар. Кажан капиталдыг септелге кылыр дээн деп дыңнааш,ооң бадылаашкынынга шупту идепкейлиг киржип, бадылап турдувус. Бистиң ажы-төлдеривис чырык-чылыг, чаа үеге дүүшкен бүгү дериг-херексел-биле четчеленген школага ам-на өөренир дээнинге канчап өөрүвес боор. Бо школаның демниг коллектинге, Тываның Чазаа, Ооредилге яамызынга ада-иелер мурнундан четтиргенивис илередип тур бис- деп, ада-иелер мурнундан ол чугаалаан.

Бо ажылдың акшаландырыышкынынче федералдыг бюджеттен 40 ажыг сая рубль көрдүнген. Ооң иштинде башкыларның билиин бедидеринче чарыгдал, школага чугула дериг-херекселдер, ноутбуктар, стол-сандайлар дээш өске-даа чүүлдер садар акша база кирип турар. Септелге соонда класс бүрүзүнге хол чуурунга эптиг раковиналар база турар. Ол ышкаш школа девискээринде спортчу шөлчүгешти, спортзалды база чаа үениң негелделеринге дүүштүр чаартыр дээн.

Ак-Довурактың мэриниң хүлээлгезин күүседип турар Артур Куулар:

-Ниитизи-биле Ак-Довурак хоорайның девискээринде федералдыг программалар –биле национал төлевилелдер боттанып турар. Дугаары 1 школада капитал септелге база 60 олуттуг чаа уруглар садының тудуу кончуг шалыпкын чоруп турар. Ылаңгыя чаа уруглар садының тудуунче хүлээникчи оорганизацияның ажылдакчыларындан аңгыда тус черниң ажыл чок чурттакчыларын хаара туткан бис.

А кышка белеткел ажылдарынга хамаарштыр алырга, 2022-23 чылдарда планда кирген 52 хемчеглерни график ёзугаар кылыр ужурлуг бис. Амгы үеде чаа одалга сезонунга чедир кылыр ажылдарның 32 хуузу кылдынган. Эрткен чылдан тура хөй аал чурттаар бажыңнарның подъездилерин септээр ажылдар уламчылап турар. Центральная кудумчузунда 8 дугаар бажыңның адаанда инженер четкилерни солуур ажылдар чоруп турар. Ол ышкаш хоорай девискээринде база бир көскү тудуг, хүрээни чүдүкчү чоннуң мөргүл акшалары-биле тудуп дооскан. Ооң байырлыг ажыдыышкынын күзүн эрттирер бис. Амдыызында хүрээ девискээринде чаагайжыдылга ажылдары уламчыдап турар. Чурттаарынга эптиг болзун дээш ийи өрээлдиг бүрүнү-биле дериттинген чаагайжыды туттунган бажыңны белеткээш, Кызылдан Шолбан башкыны чалап алган бис. Чаа хүрээвисте ол лама башкывыстың номналдарынче чон доктаамал барып эгелей берген- деп, хоорайның мэри түңнеп чугаалаан.

Ак-Довуракка күзүн байырлыг байдалга ажыдар социал объектилер немежип турар. Ылаңгыя чаштарга улуг өөрүшкү, чаа өөредилге чылында чаа уруглар сады ажыглалче кирер болгаш дугаары 1 школаның сургуулдары таныттынмас кылдыр чаартынган школаже өөренип кирер.

К.Монгуш

Чуруктар авторнуу.