2024 чылдың октябрь 11-де, онза төөгүлүг хүнде, Тываның В.Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга байырлыг хурал болган. Аңаа РФ-тиң Айыыл чок чорук Чөвүлелиниң секретары, Россияның Маадыры С.К. Шойгу, РФ-тиң Президентизиниң СФО-да бүрүн эргелиг төлээзи А.А. Серышев, ТР-ниң Чазак Даргазы В.Т. Ховалыг баштаткан чазак кежигүннери, ТР-ниң ДХ-ның (парламентизиниң) депутаттары, чоок-кавы регионнардан чаладып келген делегациялар болгаш республиканың бүгү кожууннарындан чыглып келген күш-ажылдың шылгараңгай кижилери киришкен.
Чыылганнарга бир дугаарында байыр чедирип сөс алгаш, ТР-ниң Баштыңы Владислав Ховалыг 80 чыл дургузунда республиканың эрткен оруунуң дугайында солун илеткелди кылган. Илеткелинге Чазак Даргазы көшкүн амыдыралдыг чораан бөдүүн араттарның Россияның хүрээлеңинче эки тура-биле киргениниң соонда, эрге-шөлээн хостуг Тываның амыдыралы экижип, социалистиг хөгжүлде кончуг дүрген чоруп, эртем-депшилге, көдээ ажыл-агый болгаш өске-даа адырларның сайзырап эгелээнин, орус-тыва чоннарның эп-найыралы 80 чыл дургузунда чүгле быжыгып келгенин демдеглээн. Кажан ССРЭ-ниң кырынга айыыл диргелип келген үеде, эжелекчи фашистиг Германияга удур ТАР бодунуң талазындан канчаар-даа аажок улуг дузаны чедиргенин демдеглеп тура, Ада-чурттуң Улуг дайынынга маадырлыы-биле киришкен өгбелериниң салгалдары бо үеде ТШО-да эрес-дидим тулчуп, оларның адын сыкпайн, Россияның маадырларының аттары немежип турарын онзалап айыткан.
Кандыг-даа юбилей, дараазында чадаже шилчип тура, ону канчаар төлептиг чурттап эртериниң дугайында сагындыра бээр дээрзин Владислав Ховалыг чугаалааш, республиканың бо хүнге чедир сайзыралы Россияның деткимчези, чоннуң шудургу ажыл-ижиниң ачы-хавыяазы деп ол демдеглээн. 2030 чылга чедир республиканың социал-экономиктиг сайзыралының чаа этавының дугайында В.Путин Тывага кээп чорда, ажыл-агыйжы хуралга сайгарып чугаалашканын дыңнаткан.
Ол айтырыгларга хамаарыштыр В. Путинниң ат салган чугула документизи— даалгаларын хурал мурнунда В.Ховалыгга дамчыдып бергенин С. Шойгу сөс алгаш, дыңнаткан.
Россия биле Тываның чонунуң акы-дуңмалышкы чонунуң 80 чыл дургузунда эгин-кожа эп-найыралдыг чурттап эрткен оруу төөгүге балалбас исти арттырганын демдеглеп, РФ-тиң Президентизиниң СФО-да бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев байыр чедирген.
Ооң соонда республиканың хөгжүлдезинге улуг үлүг-хуузун киириштирген шылгарааннарга күрүне шаңналдарын тывыскан:
РФ-тиң Президентизи В.Путинниң Чарлыы ёзугаар быжыг өг-бүле тударынга болгаш уруг-дарыг кижизидилгезинге киирген үлүг-хуузу дээш “Маадыр ие” деп бедик атты 12 ажы-төлдүң авазы Айнааш Владимировна Ондарга тывыскан.
Хөй чылдар дургузунда эртем-башкылаашкын ажыл-агыйынга, бедик мергежилдиг специалистерни белеткээринге киириштирген үлүг-хуузу дээш ТывКУ-нуң кафедра эргелекчизи Зоя Юрьевна Доржуга «Ада-чурттуң мурнунга ачы-хавыяазы дээш» орденниң II чергезиниң медалын тывыскан.
РФ-тиң Президентизи В. Путинниң Айтыышкыны-биле Россия Федерациязының Президентизиниң Өөрүп четтириишкинин Тываның гуманитарлыг болгаш тускай социал-экономиктиг шинчилелдер институдунуң директору Вячеслав Донгакович Март-оолга тывыскан.
ТР-ниң Чазак Баштыңының Чарлыы ёзугаар республиканың кадык камгалалының хөгжүлдезинге хөй чылдарда ак сеткилдиг киирген улуг үлүг-хуузу дээш “Тыва Республиканың улустуң эмчизи” хүндүлүг атты Таңды кожууннуң халдавырлыг аарыглар салбырының эмчизи Долбаа Канчираковна Бегзиге тывыскан.
Шериг албан-хүлээлгезиниң үезинде көргүскен эрес-дидим чоруу дээш “Буян-Бадыргы” орденниң III чергезиниң медалын 55 дугаар гвардейжи мото-адыгжы (даг) бригаданың 2 дугаар батальонунуң командири Евгений Вадимович Тенге тывыскан.
Тыва Республиканың кадык камгалалының хөгжүлдезинге киириштирген улуг үлүг-хуузу дээш “Буян-Бадыргы” орденниң III чергезиниң медалын Республиканың дугаары 1 эмнелгезиниң оториноларинголог эмчизи Александр Георгиевич Смирновка тывыскан.
Күрүне шаңналдарын тывыскан соонда, Күрүне Думазының даргазының оралакчызы Шолбан Кара-оол, Хакасияның губернатору Валентин Коновалов, Красноярск крайдан төлээ болгаш өске-даа чалаттырган аалчылар байыр чедириишкиннерин кылган.
Тыва Арат Республиканың ССРЭ-ниң составынче киргенинден бээр 80 чыл болганын демдеглээн байырлыг хуралдың албан-ёзулуг кезээ доостурга, республиканың шылгараңгай уран чүүл коллективтериниң тускай белеткээни «Саарыгланган сагыш-сеткил» деп концерт-программазы байырлыг хемчегни уламчылаан. Кайгамчык солун концертке Алтай болгаш Хакасияның улустуң артизи Артур Марлужоков, Моолдуң культуразының тергиини, опера болгаш балет театрының солизи Нямсүрэн Чулуунхүү, Калмык Республиканың Күрүнениң академиктиг ыры-самның “Тюльпан” ансамблиниң солизи, Бурят Республиканың улустуң артизи, Бурятияның “Байкал” күрүнениң национал ыры-сам ансамблиниң солизи Бадма-Ханда Аюшеева болгаш М.С. Годенко аттыг Сибирьниң танцы ансамбли чыылганнарга уттундурбас солун оюн-көргүзүүн бараалгаткан.
К. МОНГУШ.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
«Шын» №78 2024 чылдың октябрь 12