Рубрика «Тыва эки турачыларга тураскаадыг»

«Тывадан фронтуже чорупканывыс дугайында допчу сактыышкын» - танкист Түлүш Нурсаттың хууда дептеринден.

«1943 чылдың май 20-де Кызыл хоорайның ажылчы чоннары бистерни эң-не хей-аъттыг, өөрүшкү маңнайлыг, кайгамчыктыг патриоттуг байдалга фронтуже үдеп турганын кажан-даа утпас бис.
Канчап ындыг болган чүве ийик, эмчи шинчилгезинче 40 ажыг кижи шинчиткен бис. Херек кырында он бир-ле кижи фронтуже чоруур болган бис.

Кызыл хоорайның орус, тыва бүгү чонунга шак ынчаар патриоттуг байдалга үдедип, чагыг-сөзун алгаш Кызылдан ынчаарда Совет Элчин чериниң харысаалгалыг ажылдакчызы Шушевскийге үдедип алгаш Красноярскда совет шериг кезээнге баарывыска бисти Горький хоорайда 10-гу танк өөредилге полугунга чедирип каан. Анаа 4 ай дургузунда күжениишкинниг өөренгеш, эң-не алдаржаан танкларны ында Красный Сормовта танк заводундан боттарывыс шилип көрүп, хүлээп алгаш, Горькийден 25-30 километр хире черде аргада курлавырда танк полкузынга баргаш 1 ай хире үеде танкыларывысты мунуп алгаш дүн-даа, хүндүс-даа дивейн дайынчы тактиктиг өөредилгени эрткеш танкыларывысты платформага чүдүргеш Москваның чаны-биле эрткеш Тула хоорайга баргаш 25-ки тускай танк полугунче кирип, ол полктуң анаа дайынчы составының четчелээшкининче киргеш, оон база-ла танкыларывысты катап платформага чүдүргеш дедир мурнуу чүкче хапкаш, Днепропетровскийниң ол улуг ковүрүг-биле кешкеш, Харковь хоорай чоогунга дайзынның оттуг фронту шугумунга чеде берген бис.

Архив документилеринден көөрумге, 1944 чылдың чазынында Украинаның 3 фронтулары дайзынның 25 муң өлген сектерин, хөй-хөй муң дайынчы техниказын дайын шөлдеринге кагдырган болгаш 75 муң кижилерни туттуруушкунга (пленге) өлген болган.

Бо эрткен орук дээрге ханныг, халаптыг дайынның оруу-дур. Каракка көстүп келир, ону көрген кижиниң угаан, сагыжындан кажан-даа ыравас, халаптыг, хан-чин, уе-човуур халаптыр.
Ол халаптыг дайынны караа-биле көрген болгаш кезээде тайбыңны күзээр мен».

Тыва эки турачы Нурсат Түлүш Самбууевич, 23.04.1986 чыл.