Бодунуң ажыл-херээн ажыдып алыр күзелдиг кижилерни күрүнениң деткип турары өөрүнчүг. Амгы үеде социал керээ программазы, ылаңгыя аныяктар аразында аажок нептереңгей болгаш хереглелдиг апарган. Ооң ачызында чеже-чеже өг-бүлелер акша ажылдап алыр арганы тып, амы-хууда боттарының күзелдерин боттандырып сайзырап турарлар. Оларның аразында кандыг-даа онзагай үзел-бодалдыглар барын Далай Хөвеңмейниң чижээнден көрүп болур. Ол 2024 чылдың август айда найысылал Кызылга столга ойнаар оюннар клувун ажыдып алган.
Шак ындыг оюннарны ол 2017 чылдан тура сонуургап ойнап эгелээн. Оон бээр-ле бичиилеп стол оюннарын чыып эгелей берген турганын ол демдеглээн: “Беш чыл бурунгаар ай санында-ла бир оюнну садып ап тургаш, янзы-бүрү оюннарны 100 чедир чыыр сорулгалыг турдум. Ол боттаны бээрге, ойнаар клубту ажыдып алганым бо”.
Далай Хөвеңмей бухгалтер кылдыр дооскаш, ук адырже ажылдап киргеш, боду хууда хостуг ажылдаар күзелин эскерип кааш, бот-сайзыралче чүткүүрүн шиитпирлеп алган. Ол бичиизинден тура столга ойнаар оюннарны улуг сонуургал-биле ойнаар турган. Ынчангаш-ла боор шак ындыг оюннар ойнаар бодунуң клувун ажыдар бодал бажынга кирип келген. Бодунуң күзелин социал керээ дузазы-биле ол боттандырып алганы бо.
“Ооң мурнунда бо күрүне деткимчезин ажыглап турган эш-өөрүм социал керээ программазынга киржирин меңээ сүмеледи. Ажыл чок кижилерге бодунуң салым-чаяаны, күзели, эки кылып билир ажылын шилип алгаш, акша ажылдап алыр аргалыг болур кончуг эки деткимче деп санаар мен. Документилер чыыр, аайлаар ажыл ындыг-ла нарын болбады. Бизнес-планны бодум тургускаш, чедиишкинниг камгалап алдым. Чонну ажылга хаара тудар төптүң специалистери база чагыг кииреринге аажок дузалаштылар” – деп, ол демдеглээн.
Социал керээ-биле алган 350 муң акшазынга Далай Хөвеңмей ойнаар залынга дериг-херексел, немей оюннар, ойнакчыларга эптиг болзун дээш, кофемашинаны, электри-биле ажылдаар хөнекти, микроволновканы садып алган.
Чаа ажыттынган клубка баштайгы үеде ооң эштери, төрелдери, чаңгыс классчылары кээп ойнап эгелээн. Чоорту оларның эки үнелелдериниң ачызында ойнакчылар саны амгы үеде көвүдээн. Столга ойнаар оюннар кижилерниң хостуг үезин ажыктыг эрттиреринден аңгыда, угаан-медерел база сайзырадыр дээрзин Далай Хөвеңмей демдеглээн.
“Оюн бүрүзү кижиге ажыктыг янзы-бүрү чаңчылдарны сайзырадыр. Шыдыраа кижиниң логиктиг бодалын, кубик октааш, картага аян-чорук кылыр оюн кижиниң эскериичелин дүргедедир болгаш сөс курлавырын байыдар. Ылаңгыя садыг-саарылгага хамаарышкан, акша-төгерикти канчаар шын чарып өөрениринге ажыктыг оюннарны улус аажок сонуургап ойнаар. Ол ышкаш мындыг оюннар ойнаарга, кандыг-даа кижилер аразынга чугаалажып билиринге чаңчыктырар. Оюн үезинде эш-өөрү, өг-бүлезиниң кежигүннери, харын-даа танывазы-даа улус-биле чугаалажыр аргалыг болур, бот-боттарының кошкак болгаш шыырак талаларын безин көрүп кааптарлар. Бо оюннар кандыг-даа назы-харның кижилеринге, бичии-даа, элээди-даа назылыг уругларга, улуг-даа улуска шуптузунга ажыктыг” – деп, Далай Хөвеңмей чугаалаан.
Ол улаштыр бодунуң клувун сайзырадып, элээн каш бөлүк ойнакчылар келгеш, аңгы-аңгы өрээлдерге хары угда ойнап болур аргалыг кылыр сорулгалыг. Ол ышкаш стол оюннарын улаштыр база чыырын уламчылаар. Күзелдиг кижи бүрүзү Оюн Күрседи кудумчузунда 34/1 дугаар бажыңга кээп ойнап болурун Далай Хөвеңмей чалаан. Ынаар ойнап баарда 89232662509 телефон дугаарын таварыштыр баш удур бижидип алыры чугула.
Кандыг-даа оюнну чуртталгаже белеткел дээр болза, чажыт эвес. Бичии уругларның сайзанак үезинде аңгы-аңгы рольдарга чарлып алгаш ойнаары база-ла келир үеде амыдыралынга кончуг ажыктыг. Улуг-даа кижилер оюн таварыштыр ажылдың аңгы-аңгы угланыышкыннарынга боттарын шенеп, бодунуң сонуургалын тодарадып алыр аргалыг. Оон аңгыда, аныяк-өскенге салдары багай чыыштарже баарының орнунга шак мындыг бодун сайзырадыр шөлчүгештерже баары кедилиг. Кижилерни сайзыралче эккээр төптерни ам-даа хөйү-биле ажыдары күзенчиг.
Чыжыргана СААЯ.
Ада Тюлюштуң тырттырган чуруктары.
“Шын” №80 2024 чылдың октябрь 19