Ол хүн, июнь 22-де, найысылалга Тиилелге шөлүнге кежээ 20.00 шакта чаңчылчаан “Сактыышкын чулазы” деп Бүгү-российжи акцияга маадырларның тураскаалдарынга сактыышкын чулазын кыпсыр ёзулал болуп эрткен. Дайынга чок болган шериглерге сактыышкын кылдыр бүгү чурттуң хоорай, суурларының чурттакчылары чулаларны кывыскан.
1941 чылдың июнь 22-де немец фашистер ССРЭ-же оор ёзу-биле эртенгиниң 4.00 шакта халдап келген. Оларга удур демисел дайыны 4 чыл, 1418 хонук дургузунда үргүчлүлээн. Аңаа 27 хире сая совет хамаатылар амы-тынындан чарылган база ис чок читкен.
Июнь 22-ниң хүнү – дайзынга удур демиселдиң болгаш маадырлыг чоруктуң сүлдези дээрзин Чазак Даргазы Владислав Ховалыг социал четкиде бодунуң хууда арынында бижээн:
— Сактыышкынның болгаш кажыыдалдың хүнүнде фашистиг Германияга удур чаныш-сыныш чок эрес-дидим тулушкан маадырлавыска мөгейип тур бис. Тыва Арат Республикадан эрес-дидим чоруу-биле шылгараан да- йынчыларывыстың, тыва эки турачыларывыстың, Совет Эвилелиниң Маадырларының болгаш нацист чоруктан когараан, амы-тынындан чарылган тайбың хамаатыларның чырык адын мөңгежидип, сактыышкын ёзулалын чылдың-на эрттирип турар бис. Тайбың чуртталганы чаалап берген ада-өгбелеривиске, дайынчыларывыска мөңге алдар!».
Тываның чурттакчылары чырып турар чулалар-биле аъттыг тыва эки турачының овур-хевирин болгаш “Утпаан бис” деп сөстү үндүр чырыдып, дайын шөлүнден ээп келбээн маадырларның чырык адын мөңгежидип, кажыыдал минутазын илередип, сактыышкын ёзулалынга киришкен.
Чурт хемчээлдиг акцияның база бир киржикчилери 55 дугаар мото-адыгжы (даг) бригаданың шериглери тускай шериг операциязынга болгаш оон өске дайынчы хөделиишкиннерге амы-тынындан чарылган маадырларның чырык адын адап, оларны мөңгежидери-биле сактыышкын ёзулалын тускай чыскаалды акция соонда чылдың-на эрттирип турар дээрзин командирниң хүлээлгезин түр када күүседип турар Азат Фатхутдинов чугаалаан.
«Кежээки чыскаал үезинде Ада-чурттуң хостуг болгаш тайбың чоруу дээш амы-тынындан чарылган маадырлыг оолдарның ат-сывын даңзы ёзугаар адап турар бис. Оларның чырык ады 55-ки шериг кезээниң маадырлар даңзызынга кезээ мөңгеде артар. Ук ёзулалга 140 шеригниң чырык адын сактып, мөгейдивис» – деп, Азат Фатхутдинов дыңнаткан.
Ада-чурттуң Улуг дайынынга Тывадан 8000 муң хире дайынчы киришкен. Оларның аразындан 67 шеригжилер болгаш командирлер ССРЭ-ниң орден болгаш медальдары-биле шаңнаткан.
Арынны Алиса ДОНГАК белеткээн.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
"Шын" №46 2023 чылдың июнь 24