Көдээ ажыл-агый
Улуг-Хем кожууннуң Иштии-Хем сумузунуң девискээринде бо хүнде хову ажылдары кидин түлүк чоруп турар. Май айның эгезинден тура «Оргаадай» көдээ ажыл-агый кооперативиниң тараажылары Сай-Хонаш адаа, Ашак-кадай-Туразы, Оялык деп черлерде тарылга ажылдарын эгелээн.
Кончуг изиг кааң аяс хүнде тараажы механизатор Амир Самбуу баштаан бригаданың ажыл-ижин сонуургап четтивис. Тараажыларның ажылы чымыштыг чоруп тур: шөлдү чардырар, хоюглаар, тараа үрезинин чаштырар, оон кырындан дескилээр. Бо бүгүнү механизаторлар чер чардырар К-700 марканың күчүлүг трактору, үрезин чажар «Беларусь», «Кировец» тракторларның дузазы-биле ээлчежип кылып турарлар. Бо чылын 1100 га шөлге кызыл-тас, сула, ак арбайны тарыыр деп планнап турар.
Амир Михайлович тараа шөлүнден келгеш-ле, өөрлеринге дүштээр чем кылып кирипти. «Бо черлер шаандан тура ада-өгбелеривистиң тараа тарып чораан шөлдери-дир. Мында ажылдап турар оолдар шупту салгал дамчаан тараажылар. Мээң ачам тракторист чораан, миннип кээримге-ле, трактор кырында-ла чоруп турар мен» – деп, ол чугаалады.
Ол «Оргаадайда» 4 дугаар чыл ажылдап турар. Амир Михайлович хову ажылдарындан аңгыда, «Оргаадай» кооперативиниң тыва далган кылыр цегинде арбай база хооруп турар. Ооң кылган тыва далганын бүгү Тыва чип турар дээр болза, хөөредиг чок. Тарылга сезону төнерге, арбай хоорар, оон сиген кезер үе келир, күзүн дүжүт ажаалдазы, кыжын одакчылаар дээш ооң ажылы төнчү чок.
Тараа шөлүнден бир трактор довураан буруладыр халдып келди. Ол механизатор Саян Анай-оолдуң трактору болду. Тараа шөлүнге чер чардырып эртеннээни ол. Дуржулгалыг механизаторнуң адазы база совхоз үезинде-ле трактор мунуп, тараа тарып чораан. Тараажы адазының ажыл-ижин көрүп өскен болгаш, ол ажылын кончуг эки билир.
Анатолий Биче-оол «Оргаадай» кооператив тургустунарга-ла, аңаа ажылдап кирген хоочун механизатор. Анатолий Александровичиниң трактору ол хүн септелгеде болду. Арыг-Үзүүнден чаладып келген автомеханик оолга тракторун септээринге дузалажып хүнзээн. Тракторлар улуг, аар техника болгаш, бо-ла үрели бээр. Тракторларның үрелген кезектерин удуртукчузу дораан саттыргаш, автомеханиктерни чорудуп, дарый хемчээн ап турар дээрзин ол чугаалады.
Чолаачы Сылдыс Монгуш бригаданың эң-не аныяа. Ол кывар-чаар материалдар, суг, аъш-чем-биле бригаданы хандырып турар. Сылдыс ол хүн тракторларга солярка сөөртүп эккелди. Кывар-чаар материал чок болза, шупту ажыл туруп алыр болгай. Сылдыстың төрээн чер-чурту-даа бо, өгбелери-даа тараа ажыл-агыйы кылып чораан болгаш, тараажының чымыштыг ажыл-ижи аңаа чоок, билдингир. Ол хоочун өөрлеринден улуг дуржулганы ап, ажылынга чаа-ла ижигип турар.
«Оргаадайның» эрес-кежээ тараажылары хүлээнип алган ажылын үезинде дужааптар дээш кызымаккай ажылдап турар. Күзүн элбек дүжүт алыр дээрзинге магадылал бар-дыр.
Алдынай АРАКЧАА.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.