СЕРГЕЙ ЕСЕНИН

Буукпас мен, кыйгырбас мен, хилевес мен
Бүгү чүве чечек ышкаш тоглап калыр.
Уттунугнуң алдынынга шимедипкен
Уругда дег кайыын чалыы турар деп мен.
Чаржап-доңган чүрээм күжүр биеэде дег,
Шапкыландыр согары-даа чөгенчиг боор.
Шарлан, хадың пөзүн кеткен мээң чуртум
Чанагаш бут тояарынче көгүтпес оң.
Азып-тенээн сүнезиним ында-хаая
Аксым көзүн хөрлээледип чоруур-ла-дыр!
О мээң кагган, уттундурган чалыы үем,
Оттуг караам, бодалдарым дүвү-хады!
Күзелдерге ам кээп мен-даа харам болдум,
Күзээн үүлем дүжүм-түлүм болганы ол бе?
Чашкы шагның шала даңгаар эртенинде
Ягаан аъттыг киискидип турган дег мен.
Өртемчейге мөңге чүве турбас болгай,
Шарланнарның бүрүзүнден чези тоглаар...
Өйү кээрге, чечектелгеш, өлүрү дег
Шааң-биле авыралдыг болуп-ла көр.

***
Алдын аяң хөглүг хадың дылы-биле
Аралажып, хөөрежип чугаалашты,
Эглип келир, муңгак үннүг дуруяалар
Эрткен өйнү, сени-мени кээргээр эвес.

Кымны кээргээр? Кайывыс-даа тояанчы бис –
Хылырт кылдыр эжик хаггаш, чоруптар бис.
Чүгле харын, чашпан биле септи шуглаан
Чүгүрүк ай барганнарны чоктап артар.

Шалдаң шынаа ортузунда чааскаан тур мен,
Чанган кушту күскү сырын сүре берди.
Солуу-сакпай, хөглүг үем бодап ордум
Чораан өйде чүү-даа чүве эргим эвес.

Хилис барган чылдарым мээ эргим эвес,
Хиглээн чүрээм шинчизин-даа кээргеп чоор мен.
Сесерликте ээргииш будуу өрттени-дир,
Сени, мени кайын ол ам чылыдар деп.

Кыскыл будук чилиинче киир өрттенмес оң,
Кыш удур оът-сиген оңуп дүжер,
Ыяштарның бүрүлери тоглааны дег,
Ыяңгылыг сөстерни үр чажып тур мен.

Үе-шагның боралгактыг доозун хады
Үп-сап болган бодалдарны бөле берзе...
Силиг, чараш дылы-биле алдын аяң
Шииледи... деп, өргүн чонга чарлаар силер.
1924

***
Көзенээмде сүт дег ак ай. Баарында шугулдаан хат.
Көккүр терек шаарарза-даа, мөңгүн олчаан, аккыр хевээр.
Эдер-хааржаам ыяңгызы. Эткен үнү өскүссүргей –
Эргиде дег эргим ояар, чааскаанзыргай үнүн салбаан.
Кайгал ырның ыызы, харлыккан каткызы.
Кайда сен аан, липа? Чүс чыл болган липа?
Бодум база амыраамга байырлалдың эртенинде
Борбаңнадып чордум ийин, эдер-хааржаам хере тырткаш..
Кагдыртканым карам кыска бөгүн өске кижи болдум.
Хары хейниң ырызынга каткым келип, ыглап чор мен.
1925

Артур ХЕРТЕК очулдурган.
"Шын" №40 2023 чылдың июнь 3