Коронавирус деп халдавырлыг аарыг эрткен чылдың декабрьда Кыдатка тывылгаш, ам өске чурттарда база тарап турар. Чогум ол вирусту 1965 чылда-ла тып алган. Ооң даштыкы хевиринде корона азы хаан кижиниң оваадайы ышкаш чүве бар боорга, ынчаар адаан. Коронавирустуң хевирлери хөй болуп турар, ам база бир хевири тывылганы ол.
Коронавирус анаа бистиң чазын, күзүн аарып эртип турарывыс вирустуг халдавырлыг аарыглар, азы тывалап думаа дээривис, тыныш аарыының бир хевири, ооң өөскүдүкчүзү болур. Оон колдуу хоочулуг аарыгларлыг улгады берген кижилер чок болуп турар. Мооң мурнунда-даа ындыг кижилер грипптен, ОРВИ-ден-даа чок болуп турган. Бис чылдың-на аарып эртип турар болгай бис, а ооң бо бир хевиринден чүге коргуп, девидеп турар бис? Ону кижилерниң боттарынга, ажыл-агый, экономикага хора чедирер дээш, өжегерээн хөөктүрген политика болуп турар чадавас.
Бүгү-делегейниң Кадык-Камгалал Организациязының сан-чурагайы-биле алырга, делегейде чылда янзы-бүрү аарыглардан кижилер өлүп турар:
- Чүрек аарыгларындан – 9 млн.
- Хоочулуг өкпе аарыгларындан – 3,1 млн.
- Туберкулезтан – 1,3 млн.
- Гепатиттерден – 1,2 млн.
- Диабеттен – 1,5 млн.
- ВИЧ-ден – 700 муң.
- Грипптен – 650 муң.
Бо даңзыны оон-даа уламчылап болур, а бо даңзыда коронавирус чок.
Ынчангаш ол эмнеттинмес аарыг эвес-тир, чииги-биле эмнеп турар, оон эмин эрттир коргуп, дүвүрээн херээ чок. Анаа грипп, ОРВИ ышкаш, оон камгаланыр дүрүмнерни сагыыр херек. Черле кижи бодун дадыктырып, спорт, физкультура-биле өңнүктежип, бодунуң энергетиказын улгаттырар аргаларны кылып чоруур болза эки.
Бистиң Россияда коронавирустан чүгле каш кижи аараан, а Тывада чаңгыс-даа таварылга илереттинмээн. Мында кол-ла чүве даштыыртан келген кижилерни шыңгыызы-биле хынаарында, оон өске чүнүң-даа херээ чок, чүге дээрге Тывада ол аарыг чок.
Хора чедирикчилериниң аайынга кирип, оларга катчып, боттарывыска хора чедиргениниң ажыы бар бе? Садыгларда барааннарны кижилер дайын болур дээн чүве дег куруглады ап турар. Сезиктен аарыыр, сүзүктен экириир – дээр боор. Ынчаар болзувусса, ону оштап тургаш, ылап-ла, Тывага ол аарыгны боттарывыс тыртып эккеп болур бис. Кижиниң бодалы, чажыт медерели дег күштүг чүве чок. Аарыгны тоовайн, ол биске келбес, меңээ чыпшынмас деп бүзүреп алыр болза, медерел ону билип, айтыышкынны хүлээп алгаш, кижиге аарыгны тывылдырбас.
Шупту чүве кижиниң бажында боор. Хоочурап аарый-даа берген кижи ол аарыгче кичээнгей салбайн, бо анаа түр када чүве-дир, дөмей-ле эттине бээр деп бүзүреп чоруур болза, эттине бээр.
Ынчангаш, хүндүлүг чонум, коронавирусче улуг кичээнгей салбайн, оожургап, шөлээн чурттап көрээлиңер. Тывада ол келбээн, ындыг-даа болза, бүгү камгалал дүрүмнерни сагыыр ужурлуг бис.
Шыдыраа Ондар. #Шын