Чаа чылдыӊ каасталгазы – чиӊгир ногаан шивижигештиӊ өрт айыылдыг таварылгаларын Россияныӊ Онза байдалдар яамызы баш удур тайылбырлаан.
Кылымал шиви биле арга-эзимден кезип эккелген чаш шивини ажыглаарда, дараазында чүүлдерни билип алыры чугула:
Кылымал шиви
Кылымал шивини хөй чыл эдилээр болганда, ону садып алырда, бүрүлериниӊ кырын өрттенмес бүдүмел-биле чаап каан модельди шилип алыры кедилиг. Ындыг медээни тайылбыр бижиинде айтып каан. Шынары багай кылымал шивини гирляндалар-биле каастап алырга, сайгылгааннарныӊ чылыг чалымындан пластик бүрүлери изээш, эсти берип болур. Ынчангаш кылымал шиви биле гирлянданыӊ сертификадын көрүп алгаш, садып алыр.
Эзим шивизи
Регионнуӊ Арга-арыг ажыл-агыйыныӊ яамызыныӊ дыӊнадып турары-биле алырга, Чаа чыл уткуштур арга-эзимден шиви кезип ап болур, хоойлуда ону чөпшээреп каан. Тус черниӊ арга-арыг ажыл-агыйынга чеде бергеш, садыглажылга керээзин чарып алыр. Оон өртээн төлеп кааш, бодунуӊ күзели-биле шивини шилип кезип алыр. Садыглажылга керээзин чидирбейн, шыгжап алыр.
Бир эвес керээ чарып албайн, шиви кезери хоойлуга дүүшпес чорук болур. РФ-тиӊ административтиг эрге-хоойлу хажыдыышкыннарыныӊ дугайында дүрүмнүӊ 8.2-ги чүүлүнүӊ 1-ги кезээ-биле харыысалгага онаажыр. Бир эвес бойдуска чедирген хоразыныӊ хемчээли 5 муӊ рубль четпээн болза, торгаалдыӊ хемчээли хамаатыларга 3—5 муӊ рубль, эрге-дужаалдыг улуска 20 муӊдан 40 муӊ хире рубль болур дээрзин яамыныӊ специалистери сагындырып турар. Когарал оон-даа улуг болза, РФ-тиӊ Кеземче дүрүмүнүӊ 260-гы чүүлү-биле 500 муӊ хире рубль торгаал төлээр, 2 чыл дургузунда эдип чазаар ажылдар кылыр кеземче харыысалганы ажыглап болур.
Оон аӊгыда, шивилерни тускай чөпшээрелдиг улустан садып ап болур. Шивиниӊ чулуунуӊ бар-чогун көөр. Эртежик кескен шивиниӊ уну – кургаг, бүрүлери – тоглаар, ынчангаш кывыычал, өрттениичел.
От-көс өжүрер херекселдиг болур
Кандыг-даа шивини хана биле дээвиирден 1 метр ырак черге тургузар. От-көс чоогунга, электроэнергия дамчыыр удазыннар чанынга тургузуп болбас. Гирлянданыӊ сайгылгааныныӊ изии 650С ажып турар болза, ол хенертен часты бээр, ооӊ удазыннары эсти бээр. Шынарлыг шиви каасталгалары сертификаттыг болур. Хөвеӊ биле саазындан кылган кывыычал чүүлдер-биле шиви кааставас.
Бичии уругларны улуг улус чок турда, гирлянда кыпсып ойнаарын, бажыӊ иштинге лаалар кыпсырын чөпшээреп болбас.
Бир эвес шиви хып өрттени берген болза, бир дугаарында, гирляндаларны, электрилиг херекселдерни дөзүнден дораан уштур. Шивини шалаже дораан дүжүргеш, от-көстү өжүрер.
Чаа чыл биле Рождество байырлалы өрт айыылдыг үелер дээрзин статистика көргүскен болганда, бажыӊ бүрүзүнге өрт өжүрер херексел турары артык эвес.
Р. Демчик белеткээн.