Сентябрь 13-те Тываның Национал архивинге “СВОи Герои” деп төлевилелдиң боттанылгазынче кирип турар хемчеглерниң бирээзи – “Эрес-дидим чорук кичээли” болуп эрткен.
Аңаа “Баштайгыларның шимчээшкини” Бүгү-россияның регионалдыг уруглар болгаш аныяктар шимчээшкининиң кежигүннери, Кызылдың 17 дугаар школазының сургуулдары киришкен. Оларга ТШО киржикчилери маадырлар деп кымнарыл дээрзин тайылбырлап, өөреникчилерниң сонуургаан айтырыгларынга харыылап, дайынчыларның амгы үеде кедип турар октан камгаланыр шериг хевинден эгелээш, кедер бөргүнге чедир көргүзүп таныштырган. Ол ышкаш маадырлар дээрге чүгле дайын киржикчилери эвес, тайбың үеде төрээн чуртунуң сайзыралы дээш ак сеткилдиг хүлээнген ажылын кылып чоруур улусту хамаарыштырып болурун дайынчылар уругларга тайылбырлаан.
Өзүп олурар салгалдарның патриотчу кижизидилгезинге улуг салдарлыг ындыг кичээлдерни “СВОи Герои” деп төлевилел-биле республиканың школа бүрүзүнге эрттирер дээн:
– Амгы үеде республиканың бүгү школаларында “Төөгүнүң кадагалакчылары” деп аттыг тускай класстарны тургузуп турар бис. Бо хүнде 17 школада ындыг класстарны ажыткан бис. Мындыг классче кандыг улус кирип турар дизе, бодунуң төрээн чуртунуң төөгүзүн сонуургап чоруур, ооң кадагалалы дээш чоруттунуп турар ажылдарга киржир күзелдиг, идепкейлиг оолдар-уруглар кирип турар. Ындыг классче кирген уруглар биске бүрүткедип алгаш, кижи бүрүзү холунга алган чагаа хаптарында даалгаларны октябрь 1-ге чедир күүседир.
Ооң соонда “Төөгүнүң кадагалакчылары” классче киргенинге тураскаадыг болур. Ону уругларның шилип алганы бир-ле төөгүлүг тураскаал чанынга эрттирер бис. Оларга “Төөгүнүң кадагалакчызы” хөрек демдээн кадап тура, “Тураскаал төөгүнүң кадагалакчыларының отрядының доктаамал хайгааралында” деп бижикти тургузар бис. Ынчалдыр республика девискээринде төөгүнүң камгалалдыг тураскаалдарын хайгааралга алыр отрядтар чер-черлерге немежир. Өзүп олурар салгалдарның төөгүнү камгалап арттырып алырынга хамаарылгазы экижиир– “Баштайгыларның шимчээшкини” Бүгү-россияның регионалдыг уруглар болгаш аныяктар шимчээшкининиң “Патриотчу кижизидилге” төлевилелиниң удуртукчузу Александр Кардополов чугаалады.
“СВОи Герои”, чогум ол чүү дугайында төлевилел дээрзин ТР-ниң Национал архивинде килдис даргазы Наталья Раитина тайылбырлады:
– Тываның Национал күрүне архивинде тургустунган “Культура төөгүзүнүң кадагалакчылары” деп автономнуг коммерция чок организация Тываның ТШО киржикчилериниң дугайында материалдарны чыып, маадырларның ат-сывын мөңгежидер сорулгалыг төлевилелди тургускаш, бо чылдың июль айда Президентиниң грантызын ойнап алгаш, 800 муң рубль деткимчени алган.
Бо төлевилелдиң боттанылгазы-биле 2025 чылда архив фондузунче кирген ТШО киржикчилериниң эдилелдери, документилери дээш өске-даа чыгдынган материалдар, медээлер, сактыышкыннарны шуптузун чыггаш, музей делгелгезин органзаастаар бис. Амдыызында материалдар чыыр ажыл уламчылап турар. Архив ажылдакчылары материалдар чыыры-биле кожууннарже үнүүшкүннерни чыл дургузунда чорудар. Төлевилелдиң боттанылгазы 2025 чылдың төнчүзүнде доостур-даа болза, ТШО киржикчилериниң дугайында материалдар чыылдазын дөмей-ле уламчылаар бис.
“Эрес-дидим чорук кичээ-ли” – бистиң грант деткимчези-биле боттандырып эгелээн төлевилеливис иштинде кирип турар хемчеглерниң бирээзи-дир. Ону бөгүн, бир дугаарында, Кызылдың 17 дугаарлыг школазында тургустунган “Төөгүнүң кадагалакчылары” деп класстың өөреникчилери-биле эрттирип турарывыс бо. Мындыг кичээлдерни бүгү школаларга эрттирер сорулганы “Баштайгыларның шимчээшкиннери” салып турар.
Чыл дургузунда ТШО-нуң маадырларының дугайында материалдарны чыыр ажылга республиканың чурттакчылары идепкейлиг киржир дээрзинге идегеп турар бис – деп, архив ажылдакчызы чугаазын доосту.
Сорунза МОНГУШ.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
“Шын” №71 2024 чылдың сентябрь 18