Чаа-Хөлде ийи арат-фермер ажыл-агыйы 2023 чылдыӊ январь айда Россияныӊ көдээ ажыл-агый хайгааралыныӊ Тывада эргелелиниӊ ажылдакчыларын чалап алгаш, тускай ужуражылганы эрттирген.
Көдээ ажыл-агыйныӊ тарылга шөлдеринге, одар-белчииринге – ниити бойдуска хора чедирбези-биле, пестицидтерни болгаш агрохимикаттарныӊ херек кырында ажыглалын хынаар «Сатурн» федералдыг күрүнениӊ информация системазыныӊ тускай программазыныӊ дугайында чугаалашкан.
Чаа-Хөл кожуунда көдээ ажыл-агыйга көрдүнген ниити шөлү 740 гектар шөлдүг 5 чер участогунга тараа тарыыр. Ол хире хемчээлдиг тарылга шөлүнге пестицидтер болгаш агрохимикаттар ажыглаарыныӊ чурумун специалистер тайылбырлаан. Тараа үрезиннериниӊ шынары, тарылга шөлүнүӊ өй-хемчээлдиг суггарылгазы, аӊмаарларга дүжүттү шыгжаарыныӊ айтырыгларын сайгарып турган.
Арат-фермер ажыл-агыйларыныӊ ажылынга дорт хамаарылгалыг негелделерниӊ шуптузун тайылбырлап берген.
Бок үнүштерлиг үрезиннер болгаш хыналдалар
Ногаа культураларыныӊ үрезин өстүрер ажылы РФ-тиӊ хоойлужудулгазы-биле тускай негелделерлиг.
Россияныӊ көдээ ажыл-агый хайгааралыныӊ Тыва, Хакас республикаларыныӊ, Кемерово областыӊ – Кузбасстыӊ девискээринде эргелели 2022 чылда бүдүү хыналданы чоруткан.
Үрезиннер садып турар сайгарлыкчыларга дыӊнатпайн, 93 хыналда-хайгаарал хемчеглерин эрттирген түӊнелинде, болур-чогуур негелделерни хажытпазыныӊ дугайында 68 сагындырыгны берген.
Чижээ, республиканыӊ көдээ ажыл-агый бүдүрүкчүлери 14 партия-биле ниити 799 тонна үрезиннер эккелген болза, 11 партияныӊ 755 тонна үрезини күрүне стандартынга дүүшпейн барган. Ындыг үрезиннерни тарып олуртуп каарга, үнүш дөзү-биле катай артык бок үнүштер өзүп үнер, ногааныӊ чемижи бичии болур.
Садар үрезиннер белеткээрде, үнүш үрезиннерин мөөӊү-биле сөөртүп эккээрде, негелделерни албан сагыыр. Элбек дүжүт алырыныӊ магадылалы ол болур.
«Идегелдиӊ чери» деп кооперативтиӊ удуртукчузу А.А. Куулар, хуу сайгарлыкчы Ф.С. Лашкевич-биле үрезиннерге хамаарыштыр профилактиктиг чугаалажылганы кылган.
Хаптыг үрезиннерде – бок үнүштер
Кызыл хоорайда ногаа культураларыныӊ хаптыг үрезиннерин садып турар черлерге хыналда-хайгаарал хемчеглерин эрттирип турган.
Шилдиг баартактарда (витрина) делгеп каан хаптыг үрезиннер болза, «Селекция талазы-биле чедиишкинниг ажыглап болур үнүштерниӊ сортуларыныӊ күрүне даӊзызында» кирбейн турар болган.
Садыгныӊ ээзинге болур-чогуур сагындырыгны бергеш, көдээ ажыл-агыйныӊ үрезин өстүрер ажылдарыныӊ селекция талазы-биле чедиишкинниг ажыглап болур үнүштерниӊ күрүне даӊзызы-биле таныжып, шак ындыг үрезиннерни садарын сүмелээн.
Р. ДЕМЧИК.