Театрларның эң хуулгаазынныы

Март 21-де Бүгү-делегейниң кукольниктер хүнүнге болгаш Тываның күрүнениң ойнаар-кыстар театрының 10 чылдаан юбилейинге тураскааткан байырлыг хемчеглер болуп эрткен.

10 чыл бурунгаар, 2013 чылдың февраль 8-те, Тыва Республиканың Чазааның шиитпири-биле ойнаар-кыстар театры тургустунган. Ону кылырда, Тываның В.Көк-оол аттыг Национал театрны эде организастааш, аңаа ажылдап турган Ярославль болгаш Москвага ойнаар-кыстар театрының артистери мергежил чедип алган доозукчуларны – 13 кижини чаа театрның кол өзээ кылдыр шилчиткен.
Тускай мергежилдиг специалистер-биле четчеленген аныяк театр Тываның культурлуг амыдыралынга төлептии-биле көскү черни ээлеп, кончуг шалыпкын сайзырап, ылаңгыя чаштарның эң-не барыксаар чери болу берген. Ооң бадыткалы, 10 чыл дургузунда 57 шиини тургускаш, улус аразының фестивальдарынга ийи удаа дээди шаңналды чаалап ап, регионнар аразының фестивальдарынга сес удаа лауреат болган.
Бо хүнде театрда барык 500 актер – ойнаар-кыстар. Театрның сценазынга үнүп турган шиилерниң кол маадырлары – бо ойнаар-кыстар шупту катаптаттынмас онза овур-хевирлерлиг. Шак ынчалдыр, рольда овур-хевирни ойнаар-кыска сиңирип кылырынга театрның уран-шевер бутафоржулары, чурукчулары кончуг улуг күжениишкинниг ажылды чорудуп турар.

Саян Монгуш, Тываның күрүнениң ойнаар-кыстар театрының директору, Тываның уран чүүлүнүң алдарлыг ажылдакчызы:
– Бүгү-делегейниң кукольниктер хүнүнде бис театрывыстың 10 чыл болган юбилейинге тураскааткан хемчеглерни эрттирип тургаш, кылган ажылывыстың түңнелдерин үндүрүп турарывыс бо. Бо юбилейлиг чылга тураскааткан 5 чаа шиини чыл дургузунда көргүзер деп планнап алган бис. Оон аңгыда, 10 чыл дургузунда кылган ажылывыстың дугайында электроннуг номну белеткеп үндүрер дээн бис.
Бо хүнде театрда 47 кижи ажылдап турар, оларның аразында актерлар – 10 кижи. Театрда үш салгал артистер ажылдап турар: эң баштайгылары – Ярославль хоорайның доозукчулары, дараазында Москваның болгаш ийи чыл бурунгаар Санкт-Петербургтуң доозукчулары бисте ажылдап турар – деп, директор кыска медээни берген.

Ол хүн, ийи дакпыр байырланчыг хүн “Азияның төвү” туризм төвүнге театрның кол киржикчилери – ойнаар-кыстарның “Хуулгаазынныг делегей” деп делгелгеден эгелээни чөптүг. Чүге дээрге кол актёрлар – ойнаар-кыстар болгай. Оларны “диргизип”, сценаже үндүрүп, солун шиилерни ойнап турар артистерни доостурган Санкт-Петербург, Москва, Ярославльдан чаладып келген башкылары делгелгени дыка сонуургааннар. Оларның бирээзи Санкт-Петербург хоорайның сцена уран чүүлүнүң российжи күрүне институдунуң доцентизи Амела Вучнович:

– Тываның ойнаар-кыстар театрының чедиишкиннериниң база бир кол чылдагааны – үндезин чонунуң культуразы, ёзу-чаңчылдарынга даянып, ынаар кол угланыышкынныг ажылдап турарында. Театрның удуртулгазы кандыг-ла-бир модасыраан чаа чүүлдер соондан халывайн, бо талазы-биле быжыг туруштуг ажылдап турары мактанчыг-дыр. Эр хейлер! Бо делгелгеде ойнаар-кыстарны аңгы-аңгы аргалар-биле кылганы, оларның овур-хевириниң катаптаттынмас, онзагайын сонуургадым. Меңээ бо театрның чоок болуп турарының чылдагааны болза, ында ажылдап турар 5 актерну 2021 чылда доостурган мен. Дүүн шии үезинде оларның бедик деңнелде ойнап турарын көргеш, чоргаарланып олурдум. Бо юбилейлеп турар байырлалынче чалаарга, дыка өөрүдүм. Ол ышкаш бо актерлар ойнаар-кыстарны канчаар кылырын база өөренип турган болгаш, кандыг-даа берге арганы ажыглап тургаш, чайлыг кылып шыдаптар дээрзинге бүзүрээр мен – деп, ырактан келген башкы Тывага таарзынганын, чонунуң биче сеткилдиг, хүндүлээчелин база демдеглеп чугаалады.
Ол хүн делгелгени сонуургап келген чонга, чалаттырган аалчыларга ТР-ниң Культура яамызының оралакчы сайыды Илья Синкин сөс алгаш, чаа-ла 10 харлап турар аныяк театрга хамаарылгалыг бүгү-ле артистерге, чурукчуларга, кайгамчык чараш ойнаар-кыстарны кылып турар бутафоржуларга ийи дакпыр байырлалы-биле эки күзээшкиннерлиг байырын чедирген.

Ол-ла хүннүң кежээзинде байырлыг хемчеглерниң уланчызы юбилейлээн театрга болган. Аңаа ТР-ниң Чазак Даргазының оралакчызы Елена Хардикова байыр чедиргеш, аныяк театрга, ооң демниг коллективинге моон-даа соңгаар чогаадыкчы чедиишкиннерни күзээш, Тываның күрүне шаңналдарын тывыскан. Ол хүн үстүнде адаанывыс театрның директору Саян Монгушка "Тыва Республиканың уран чүүлүнүң алдарлыг ажылдакчызы", база труппа эргелекчизи Аржаана Дамдынга "Тыва Республиканың алдарлыг артизи" хүндүлүг аттарны тывыскан. Ол ышкаш Тыва Чазактың, ТР-ниң Дээди Хуралының, Тываның Культура яамызының шаңналдарын театрның өске-даа ажылдакчылары алганнар.

/ К. МОНГУШ.
Чуруктар авторнуу болгаш интернеттен алган.