“Таарымчалыг хоорай хүрээлеңин хевирлээри” федералдыг төлевилел ёзугаар Шагаан-Арыг хоорайның Бай-Даг дааның эдээнде "Азия төвүнүң көшкүн чоннарының парыгы" деп бир тускайлаң, улуг хемчээлдиг тудуг 2023 чылда ажылын дооскан.
Бүгү-россия чергелиг 2022 чылда VI “Эң дээре чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлеңи" деп федералдыг мөөрейге Улуг-Хем кожууннуң кол архитектору Карина Комбуйнуң “Азия төвүнүң көшкүн чоннарының парыгы” деп төлевилели тиилээш, ону боттандырарынга 72 сая рубль деткимчени алганын сагындырып каалы.
Парктың ады-ла ооң девискээринге көшкүн чоннарның кол оран-савазы – өглер көскү черни ээлээр дээрзин хүлээндирип турар. Шынап-ла, ында кончуг чараш, “тос аът долганып четпес докулчак ак өргээ” тоолдарда дег улуг өгден эгелээш, улуг-биче 5 өгнүң девискээри онзагай көстүр.
Бир эвес “Алдын-Булакта” этнотуризм комплекизинде ресторан кылдыр дерээн өгнүң диаметри 15 метр 70 сантиметр болза, бо паркта өгнүң диаметри 16 метр 50 сантиметр. Ханалап санаар болза, 16 ханалыг өг-дүр. Долгандырыы – 54 метр, эктиниң бедии – 2 метр 80 сантиметр, хараачаның бедии – 5 метр, хараачаның кырында бөргүнге чедир санаар болза, 6 метр 70 сантиметр.
Паркта кол өг изиг-соок суглуг, ында 2 арыгланыр, 2 чунар өрээлдиг, кыштың соогунда – чылыг, чайның изиинде сериин болур кылдыр тудуп үндүрген. Ооң иштинде ырак-чооктан келген аалчыларга дыштаныр өрээл, офис, кофейня азы шайлаар өрээлдер бар. Шалазын электри дузазы-биле чылыдып алыр. Өгнүң шывыы чеди каът. Бир дугаар шывыы – өл-шык, чаъс эрттирбес шывыг, ооң кырындан ийи каът холлофайбер, үш дугаар шывыг – кылагар, термос иштинге ажыглаар материал ышкаш материал, ооң кырындан эң-не дээре шынарлыг брезент-биле шып каан. Шуптузунга экологтуг арыг, кадыкка хора чедирбес материалдарны колдадыр ажыглаан.
Кол өгнү федералдыг акшаландырыышкын-биле кылган болза, өске дөрт өгнү Улуг-Хем кожууннуң сайгарлыкчылары боттарының акшазы-биле кылган: бирээзи – ресторан, аалчылар чурттаар ийи өгнү болгаш бир өгнү суй белек садыы кылдыр кылган.
Оон аңгыда, паркта амфитеатр, уруглар ойнаар шөл, спортчу шөл, өгленишкен аныяктарның болгаш хөй талалыг хемчеглерниң зоналары бар.
“Азия төвүнүң көшкүн чоннарының парыгы” чүгле Улуг-Хем кожууннуң болгаш Шагаан-Арыг хоорайның чонунуң эвес, а республиканың бүгү чонунуң чоргааралы, ырак-чооктан келген аалчыларның дыштанып баар күзенчиг черлериниң бирээзи дээрзи билдингир.
Чурттуң Президентизи Владимир Путинниң эгелекчи саналы-биле боттандырып турар национал төлевилелдер, оларның иштинде федералдыг программалар хөй. Оларның деткимчези-биле чер-черлерде шак мындыг чараш парктарны тудуп турары, езулуг хоорай, суурларның хүрээлеңин дыка-ла чараштыр хевирлеп турар-дыр деп, чон магадап турар.
К. МОНГУШ.
Чуруктарны интернеттен алган.
"Шын" №8 2024 чылдың февраль 3