Тускай сорулгалыг өөредилге деп чүл?
Бо хүннерде доозукчуларга болгаш оларның ада-иелеринге эң-не чымыштыг үе. Оларны хөй-ле айтырыглар дүвүредип турар: Чаңгыс аай күрүне шылгалдалары (ЕГЭ), доозукчулар кежээзинге белеткел, дээди болгаш ортумак өөредилге черлеринче дужаап кирери, эң-не берге айтырыг – кайнаар дужаап кирери.
Ада-ие бүрүзү ажы-төлүн дээди өөредилге черлеринче киириксээр болгай. Ылаңгыя регионга бердинген тускай сорулгалыг олуттарже киириксээри билдингир.Ынчангаш тускай сорулгалыг өөредилге дугайында ТР-ниң өөредилге сайыдының бирги оралакчызы Владимир Монгуштан тайылбырлап бээрин диледивис.
– Тускай сорулгалыг өөредилге (целевое обучение) деп чүл?
– Тускай сорулгалыг өөредилге дээрге тускайлаан квотага дээди азы ортумак өөредилге черинче күрүне акша-хөреңгизи-биле студентини өөредир, кадрлар белеткээр программа. Тускай сорулгалыг чыылда-биле өөредилгезин доозупкан кижи керээ чарып алган ажыл берикчизи организацияга керээде айыткан хуусаазындан эвээш эвес үе иштинде ажылдаар ужурлуг.
– Бо чылын Тывага дээди болгаш ортумак өөредилге черлеринче тускай сорулгалыг чеже олуттар көрдүнгенил?
– 2022 чылда дээди болгаш ортумак профессионал өөредиле черлеринге Тывага кадрлар белеткээринге 935 тускай олут көрдүнген, 169 олут ортумак өөредилге черлеринче, 766 – дээди өөредилге черлеринче. Ол дугайында Тыва Республиканың Чазааның 2022 чылдың май 25-те үндүрген 271-р дугаарлыг Айтыышкынында айыткан.
– Документилер хүлээр комиссия кажан ажылдап эгелээр?
– 11-ги класстың доозукчулары аттестаттарын холунга алган соонда, документилер хүлээр комиссия ажылын эгелээр. Республиканың документилер хүлээр комиссиязы Тываның политехниктиг техникумунуң баазазынга (Кызыл хоорай, Салчак Тока кудумчузу, 14) июнь 20-ден июль 20-ге чедир документилерни хүлээр.
ТР-ниң Өөредилге яамызында абитуриентилерге болгаш оларның ада-иелеринге «Изиг шугум» ажылдап турар. Россия Федерациязының болгаш Тыва Республиканың өөредилге черлеринче кирериниң дугайында база тускай сорулгалыг өөредилге талазы-биле дугуржулгалар дугайында айтырыгларны 8(39422)61145 дугаарлыг телефонче долгааш, салып болур.
Ажыл берикчилери – республиканың яамылары, ведомстволары Республиканың документилер хүлээр комиссиязының ажылының үезинде дээди өөредилге черлери-биле тускай сорулгалыг өөредилге талазы-биле керээлерни чарып ап болур.
– Дээди өөредилге черлеринче кирерде, эң эвээш балл каш турар ужурлуг?
– Дээди өөредилге черлеринге бакалавриат болгаш специалитет программазынга өөренип кирериниң эң эвээш баллын Росөөредилгехайгааралдың дужаалы езугаар тургузар. «Россия Федерациязынга өөредилге дугайында» хоойлу езугаар дээди өөредилге черлери ЕГЭ-ниң эң эвээш баллының санын боттары тургузуп алыр эргелиг.
Тускай сорулгалыг олутка өөренирге, эки талалары?
– өөренири халас;
– өөредилгезин доозуптарга, ажылга тургустунары магадылалдыг;
– РФ-тиң шупту субъектилеринден «тускай олут алганнарга» мөөрейни аңгы эрттирер;
– бирги чалгыгның эгезинде-ле хүлээп алыр, бир эвес эртип шыдавайн барза, кол мөөрей үезинде киржир аргазы база бар;
– чамдык бүдүрүлгелер эптиг график-биле өөренмишаан ажылдаар арганы бээр;
– келир үениң ажыл берикчизинден социал деткимче ап болур: стипендия, ниити чуртталга бажыңы, орук өртээ дээш өске-даа;
– өөредилге үезинде ажыл берикчизиниң дузазын ап болур, чижээлээрге, курс ажылынга, реферат, эртем статьяларынга база диплом ажылынга херек медээлерни ап болур.
– өөренир хуусаазын соңгаарладып болур, чижээлээрге, кадыының байдалы баксыраанда азы иштелип-саатталганда.
– Тускай сорулгалыг олутка шынзылга алырда, кандыг документилер херегил?
– аттестат (мурнуку чылдарның доозукчузу болза), техникум азы колледж дооскан болза, ортумак өөредилге черин дооскан диплому, паспорт хоолгазы, өөренип турган черинден характеристика (негей берзе), чедиишкиннерин шынзыткан документилер (грамоталар, медальдар дээш өске-даа).
– Биче буурай чоннарга тускай сорулгалыг өөредилге квотазын берип турар бе?
– Ийе. Чижээлээрге, А.И. Герцен аттыг Россияның Күрүнениң педагогика университединиң (РГПУ) ректорунуң дужаалы-биле 2022–2023 өөредилге чылында тускай сорулгалыг өөредилгеге квотаны турускан. Ол дээрге эвээш санныг үндезин чурттакчылыг черлерге хамааржыр Тере-Хөл, Мөңгүн-Тайга, Тожу, Эрзин кожууннарның төлээлеринге 15 олутту аңгылаан. Ол кожууннарның абитуриентилери РГПУ-га өөренири-биле тускай сорулгалыг өөредилге дугайында керээни Республиканың документилер хүлээр комиссиязынга келгеш чарар.
Тере-Хөл, Мөңгүн-Тайга, Тожу, Эрзин кожууннарның удуртукчулары Республиканың документилер хүлээп алыр комиссиязы-биле кады ажылдаар, абитуриентилерниң билдириишкиннерин чыггаш, РГПУ-же тускай сорулгалыг олутче киирериниң дугайында керээ чарары-биле ТР-ниң Өөредилге яамызынче чорудар харыысалгалыг кижини томуйлаар.
/ Бистиң корр.
Чурукту интернет четкизинден алган.