Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның удуртулгазы-биле эрткен Чазак хуралынга, 2026 чылда тускай олуттуг өөредилгеже хүлээп алыышкынче квотаны хевирлээриниң чаа аргаларын сайгарып чугаалашкан. ТР-ниң өөредилге сайыдының хүлээлгезин күүседип турар Ренат Ооржак кол чаартылгаларның дугайында илеткелди кылган.
РФ-тиң Чазааның 2025 чылдың апрель 7-де 447 дугаарлыг доктаалы-биле доктааткан чаа дүрүмнер 2025 чылдың апрельден «Россияда ажыл» чаңгыс аай чурагайлыг шөл таварыштыр кадрларга тускай сорулгалыг хереглелди чыырын тодараткан.
2026–2027 өөредилге чылынче тускай сорулгалыг өөредилгеже чагыглар киирер квота кампаниязы 2025 чылдың апрель 9-та эгелээн. Тускай сорулгалыг өөредилгеже квота алырда портал таварыштыр чагыгны киирери албан, бир эвес 2025 чылдың май 15-ке чедир чагыгны киирбес болза, организация квотазын ап шыдавас.
2025 чылдың май 10-дан июнь 10-га чедир чагыкчылар «Россияда ажыл» шөлде квота хемчээли-биле тускай сорулгалыг өөредилгеже хүлээп алырының керээлерин чарарының дугайында саналды тургузар.
Абитуриент, ажыл берикчизи болгаш дээди өөредилге чериниң аразында чарган керээниң чаңгыс аайлаан чаа хевиринде доктааттынган өөредилге стипендиязының хемчээлинден эвээш эвес хемчээлдиг материалдыг деткимчени албан бээрин айыткан.
Күрүнениң акша-хөреңгизи-биле квоталарлыг тускай олуттуг өөредилгеге киржир дизе, ажыл берикчизи келир үеде ажылдакчызы болур студентизиниң чедиишкинниг өөредилгезинге деткимче кылдыр өөренип турар чылдарында стипендияны төлээр ужурлуг. Ындыг болзажок, өске талалар сургуулу багай өөренир болза, стипендия төлевирин эвээжедип азы соксадыр дугайында негелдени керээге киирип ап болур.
База бир чаа чүүл – кордакчыларны шилиирде, оларның боттарының тускай чедиишкиннерин көрүп, ол дээш баллдарны санаар. Тускай сорулгалыг өөредилгеже чагыкчы бүдүрүлгениң профугланыышкынныг хемчеглеринге киришкени дээш немелде 5 баллды алыры – деткимчениң чаа хевири болур. Ол дээрге бүдүрүлгеге база организацияга ажык эжиктер хүннери, мергежилдер ярмаркалары, профугланыышкынныг экскурсиялар болуп болур. Өөредилге черинче чедимчелиг кирер аргаларны улгаттырар дээш, ындыг хемчеглер дугайында баш бурунгаар билип алырын сүмелээни ол.
Ниити чедиишкиннер – эки турачы ажылы, ГТО болгаш спортта чедиишкиннер, өөредилге олимпиадаларынга шылгарал, тергиин аттестат, шериг албанын эрттиргени, түңнел чогаадыгга тергиин демдек, немелде өөредилгези болгаш өске-даа чедиишкиннер дээш дээди өөредилге черлериниң боттарындан 10 балл чедир санны ап болур. Ынчалдыр ниити болгаш хууда бодунуң чедиишкиннери дээш 15 чедир үстүкү баллды алыры, дужаап кирер дээн абитуриентиге шылгалданы эки эртеринге немелде аргаларны бээр.
Оон аңгыда, регионнуң азы муниципалитеттиң чагааны тускай сорулгалыг квота-биле өөредип каан специализи өөредилгезин дооскан соонда, ажылдаар муниципалдыг тургузуун база Россияда субъектизин өскертип болур апарган. Тускай сорулгалыг өөредилге-биле бакалавр эртемин чедип алгаш, өөредилгениң дараазында чадазынче чаа керээни чарып ап база болур. Бо таварылгада, бирги дугуржулга езугаар ажылче тускай сорулгалыг хаара тударының ооң мурнунда хүлээлгелерин күш чок болдурар.
Тываның Күш-ажыл болгаш социал политика яамызы «Россияның ажылы» портал таварыштыр тускай сорулгалыг өөредилгеже чагыгларны хынап, деткиирин чорудар. 2024 чылда 1495 керээни чарар турган 228 ажыл берикчилеринден кирген 894 саналды хынаан. Оларның аразындан 648 чагыгга деткимчени берген, өөренип турарларны стипендия-биле деткиир хемчеглер дугайында медээ чок болганындан артканнарын хүлээп албаан. Деткимче алган саналдарның 416-зы башкы мергежилдеринге хамааржыр.
Республиканың хүлээп алыышкын комитеди эрткен чылдарда ышкаш, абитуриентилерге болгаш оларның ада-иелеринге дээди өөредилге черлеринче болгаш колледжтерже дужаарының дугайында, ооң иштинде тускай сорулгалыг өөредилге дугайында дыңнадып, тайылбырлап ажылдаар. Бо чылын ооң ажылын Тываның политехниктиг техникумунуң баазазында организастаан. Бурятия, Кемерово, Красноярск, Томск, Владивосток болгаш өске-даа хоорайлар болгаш регионнардан российжи билдингир дээди өөредилге черлериниң төлээлери Республиканың хүлээп алыышкын комиссиязының ажылынга киржир.
ТР-ниң Чазааның парлалга албаны.
«Шын» №18 2025 чылдың май 15