"Шынның" почтазындан
Тыва чазаам тудуп берген көвүрүү
📢 Тожу кожууннуӊ чурттакчы чону Тыва Республиканыӊ Чазааныӊ отчеду-биле танышкаш, кылып чоруткан ажылын кончуг эки деп үнелээн.
Тожуда эң кол кылдынган чүүл — көвүрүг тудуу. Дыка хөй чылдарда амыдыралдыӊ шапкын агымынга шаптык кадып турган моондакты ажып эртериниӊ кырында келген. Ам каш хонгаш Бии-Хемни кежир туткан көвүрүгнүң ажыдыышкыны болур. Хемни күзүн, чазын кежип чадап, сугга дүжүп, кижилеривисти чидирип, машиналар ынаар кирип турганын сактып чор бис. «Тыва чазаам тудуп берген көвүрүү-биле, дыӊгылдайлап, хөөмейлеп кежип тур бис» деп ырлажып, кеже халыдып турар апаар боор бис.
Чоокку чылдарда Тожуга кылыр чүүлдерниӊ планын дыӊнап олурарга, дыка-ла магалыг чүве чорду. Мынча чылдарда Тожуга чурттап келгеш, маӊаа школа, уруглар садтары тударыныӊ дугайында та чеже катап чугаалашкан. Бо айтырыг күүсеттинмес айтырыг болуп бар чыдыр. Чээрби чыл бурунгаар-ла оларны тудар черлерин аштап алган манап чор бис.
Чоокта чаа-ла Тожунуӊ чурттакчы чону алды чартык муӊ турган, ам сес муӊ ажа берди. Тоора-Хем суурга улуг спорт залы тудары база чугула айтырыг. Чоннуӊ кадыын быжыглаар, чурттаар эки байдалдарны тургузар деп-ле чугаалажып турар бис. Ону күүседирде, чурттакчы чонга кыш, чай чок спорт-биле амыдыралын сырый холбаар спорт залы херек. Чоннуӊ спортчу оюннар ойнаар чери чок-тур.
Тожуже дагаалар, коданнар, өдүрек, кас садар улустан чоргузуп көрүӊер, база промхозтуӊ ажылын чонга ажыктыг кылдыр чаартып, аӊаа эм оъттарны, каттарны, балыкты дээш өске-даа чүүлдерни хүлээп ап турар кылдыр кылып көрзе деп хуралга санал киирдим. Кызылдан келген дарга промхоз хуу апарган, боттары билир, болдунмас дээн хирелиг харыы берген. Хуу сайгарлыкчылар бистиӊ чуртувустуӊ кижилери, күрүне бүдүрүлгелери-биле бир дөмей чонну хандырар дээш, ажылдап турар болгай, удуртукчулар оларныӊ-биле чугаалажыр, чонну хандырарыныӊ эптиг аргаларын кады дилеп тывар ужурлуг.
Дагаа чуургазыныӊ, эъттиӊ садыгларда өртээ өскен-дир. Эвээш чарыгдал үндүрүп тургаш, амыдыраар аргаларны дилеп тывар болза эки. Тожуда дагаа, кодан тудуп азыраар күзелдиг кижилер эӊдерик.
Тожу чону тайга-сындан амыдырап келген, оон тыпкан чүүлдерин каяа барып дужаарыл? Чоокта чаа хлебтиӊ өртээниӊ улуун, ооӊ шынар чогун, кезерге, хөй кезии чуурлуп, тоглап каар деп, Тожу кожууннуӊ Төлээлекчилер хуралыныӊ даргазынга чугаалаарымга, база-ла хлеб быжырыкчылары хуу сайгарлыкчылар, канчаар-даа арга чок дээр хевирлиг харыы берген. Хуу бүдүрүлгелиг кижилер чонга эптиг байдалдарны тургузар сорулганы боттандырбайн, үениӊ негелдезинге дүүштүр ажылдавас, чирик дуглап турар болза, чуртувустуӊ, чонувустуӊ сайзыралын экижидер хамаанчок, шаптык, доктар-моондак болу бээр эвес чүве бе. Эрге-чагырга органнары, чон-биле ажылдап турар удуртулга, албан-организациялар, албан-дужаалдыг кижилер-биле сүмележип, чон-биле оларныӊ ажылыныӊ шынарын экижидериниң аргаларын кады дилеп тывар, чогуур деӊнелге чедир экижидер ужурлуг.
Демир-оол САЛЧАК
Тожу кожуун, Тоора-Хем суур