Бедеге – 1. Иштики ыжык. Эхинококк. Кандыг-бир чылдагаандан иштики органнарга тывылган борбак ыжык. Баарга хоралыг, чыпшынчак эхинококк деп куртчугаштарның уязы. Бедеге – бэтэг деп моол сөстен тывылган.
Бөөртең – грыжа. Дежең-биле дөмей уткалыг. Колдуунда шандырда тывылган үт дамчыштыр шөйүндүлерниң ижин кежиниң адаанче уштунуп кээри.
Бузур – лишай. Бо кеш аарыы дыка хөй хевирлерлиг: кеш кургап сойлур, а ооң соонда кадыг карт тыптып кээр.
Дулай (дулуй) – полиартрит. Чүстерниң хары угда азы улаштыр чоржайып хуулуп кээр аарыы. Полиартрит хөй хевирлерлиг аар аарыг. Дулай деп сөстү Ооржак Маңнайның айытканы-биле бижээн. Өске дөсте дулуй деп бижээн.
Келди – мигрень. Хенертен көдүрлүр баш аарыы. Ынчан баш дескинер, чылчырыктаар, хөөн булганыр.
Мунчу (мунчураан) – 1. Бичии уругларның церебралдыг паралич аарыы. Бүгү боду шимчеттинмес уруг. 2. Паралич. Кандыг-бир аарыг чылдагаанында шуут шимчевес апарган болгаш бүгү талазы-биле баксыраан кижи.
О. Бартанның «Тыва дылда эмнелге сөзүлүгү» деп номундан.