«Шын» 12+

Тыва поэзияның дээжизи

23 июля 2023
180

Юрий КЮНЗЕГЕШ, Тываның улустуң чогаалчызы.


Суузун харны каш арт ажыр сывыртааштың,
Шугулдаан хат шуурган болуп хуула берген.
Дүъште чаа-ла каалама оруктарны
Дүвү хөме хөртүктээштиң, муңгаштапкан.

Орук үндүр шанактаныр чорумалды
Орта манап, хүнзевейн чорупкан мен.
Шуудун харааш, менче уткуй үнериңде:
“Шуурган кажан намдаарыл?” – деп айтырбаан сен.

Кыжын, чайын кайыже-даа аъттаныр дээш,
Шавылыырже холум сунгаш, ээгип чыда,
Шак ол хүннү болганчок-ла сактып кээр мен.

Кыржаң соокта, бедик артка, чүгле ынчан
Частып келген шеңне чечээ ам-даа меңээ
Чалар от дег чалбырааштыг көстүп чоруур.
1957

* * *

Хирээ ышкаш бизеңнерлиг,
Көгерерген бедик сынның
Хип дег чуга дөзезинче
Көзенектен көрүп ор мен.

Сактырымга, ыракта сын,
Хөлчүңүм сээң аржыылың дег,
Салгын-сырын аайы-биле
Хөлбеңейнип кээр дег болду.

Үрде чарлып, үдештивис,
А сээң чүрээң мээң-биле
Үргүлчү-ле кады чорду.

Ажыл, дышка чоктавазын
Бодап чор мен. Чедип келгеш,
Бодуң харын көргей-ле сен.
1958
* * *

Саргатчай
Дүгтектигниң ындынналган хөңнүнде
Дүвүренчиг ынакшылдың ыры дег,
Дүне, хүндүс соксаш дивес саарыгның
Дүлгээзинниг ырын дыңнап өскен мен.

Сайлыг элдиң чараш дажы – сайзанак,
Саргатчайның аяс кылаң дээринде
Чайга таалап, салдап ойнаан
хамнаарак
Сагыжымда уттундурбаан, эргимим.

Мурнуу чүкче чанган куштар көргенде
Муңгаранчыг, чалыы чүрек саргып кээр –
Харлыг дүвү доюлдурган шуурганның
Каржы, шугул даажын дыңнап өскен мен.

Хөртүк-биле сомнап кааным – сарадак
Көктүг чайның изиинге-даа эривээн.
Хөлчүңүмнүң ошкап кааны – чалбырааш,
Көс дег, от дег, чаъска, хатка өшпестээн.

Хүлер хүрең шырайлыг кыс алгап каан
Хүннээректээн ынакшылым кавайы,
Уран ырым, салым-чолум эгези –
Уруг чаштан өскен черим Саргатчай!
1972

ШЫН Редакция