Апрель 10-дан тура республиканың девискээринге өрт айыылының сезону тургустунганының дугайында доктаалга Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ат салган. Ук документ республиканың Арга-арыг ажыл-агыйының база бойдус ажыглалының яамызынга өрттү баш бурунгаар илередирин база өжүрерин дагзып турар. Хову өрттерин өжүреринге Онза байдалдар яамызының албаннарының, тус черниң чагырга черлериниң чепсек-дериин болгаш кижи күжүн киириштирер.
Владислав Ховалыг бодунуң блогунда от айыылында турар тус черниң чагырга черлериниң даргаларынга баш бурунгаар хемчеглерни алырын дааскан:
— Чүнүң-даа мурнунда ол дээрге өртке удур айыыл чок чоруктуң дүрүмнериниң сагылгазын улус-чоннуң сагыырының талазы-биле калбаа-биле чарлап, медеглээри-дир. Камгалал дилиндектери деп адаттынар дилиндектерниң белеткели бир аңгы айыттынган – деп, республиканың Баштыңы демдеглээн.
Республиканың чурттакчы чонунга кыйгырыг кылып тура, В. Ховалыг ажык отту ажыглаарындан, кургаг оът-сиген, бок өрттедиринден шеглеп чоруурунче кыйгырган.
Өрт айыылының сезонунга белеткелдерни Россияның Арга-арыг ажыл-агыйының бадылааны каттышкан планга дүүштүр чорудуп турар. Ооң бетинде ТР-ниң Арга-арыг ажыл-агыйының база бойдус ажыглалының яамызы бар техниканың байдалын хынаан, техниктиг белеткелдиң бедик деңнелин тудуп турар. Өрт айыылының сезонунга белеткелдер өрт-биле демисел чорудар чепсектиң, дериг-херекселдерниң чаартылгазы-биле база холбашкан.
Бо чылын «Арга-арыгны камгалаары» федералдыг төлевилелдиң “Экология” нацтөлевилелиниң иштинге, ук албан чери өртке удур 10 техниканы болгаш “Хадыыр-сарыг” деп хевирниң ужудукчу чокка ужудар аппараттарын садып алган. Чедери берге тайга-таскыл черлерге өрт болза, ооң өжүрүлдезинге Арга-арыг камгалалының тыва отрядының ажылдакчыларын база МИ-8 болгаш АН-2 ужар-хемелерни киириштирер.
2023 чылда Тывага өрт айыылының сезонун апрель 5-тен тура чарлаан, а апрель 20-де регионнуң бүгү девискээринге өртке удур онза байдалды чарлаан турган, ол октябрь 4-ке чедир уламчылаан. Бо үениң дургузунда республиканың арга-арыг фондузунуң 3587 га черлеринге 101 өрт болган. Ооң дөрттүң биринге кижи буруулуг.
А. ХЕРТЕК белеткээн.
«Шын» №28 2024 чылдың апрель 13