Россия Федерациязының Президентизи Владимир Путинниң чарлыы-биле тургускан “Ада-чурттуң камгалакчылары” күрүне фондузунуң Тыва Республикада салбырынга тус черниң массалыг информация чепсектериниң ажылдакчылары-биле ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызы, Тываның Баштыңының Тускай шериг операция талазы-биле төлээзи Тимур Куулар, ТР-ниң күш-ажыл болгаш социал политика сайыды Эдуард Сандан, “Ада-чурттуң камгалакчылары” күрүне фондузунуң Тыва Республикада салбырының удуртукчузу Мерген Кызыл-оол олар июль 3-те ужурашкан. Россияның Украинада чорудуп турары тускай шериг операцияга Тывадан киржикчилери дайынчыларга болгаш оларның өг-бүлелеринге социал деткимче дугайында олар чугаалап берип, журналистерниң айтырыгларынга харыылааннар.
Тускай шериг операцияның эгезинде-ле бистиң чаңгыс чер чурттугларывыс дайынчыларга болгаш оларның өг-бүлелеринге кандыг дуза кончуг чугула дээрзин билир турган бис деп, Тимур Куулар дыңнаткаш, херек кырында чедирген социал болгаш моральдыг деткимче дугайында допчулап чугаалаан. Ол дээрге Тывадан дайынчыларга 3 миллион рубль өртектиг тускай камгалал хепти садып бергени, бо чылдың апрель айда 41 санныг транспорт аймаан чорутканы, 55-ки мото-адыгжы (даг) бригаданың болгаш Росгвардияның дайынчыларынга, Тывадан шеригже келдирткеннерниң 74-кү бригадазынга тускай дайынчы чепсек-херекселди, идик-хепти садып бергени дээш оон-даа өске дуза.
Тывадан дайынчыларга болгаш оларның өг-бүлелеринге моральдыг деткимче дугайында Тимур Куулар чугаалап ора, Шагаа байырлалының үезинде национал тыва чемнерни чаңгыс чер чурттугларывыска чедиргенин, оларның чоок кижилери-биле тускай телекөвүрүгнү Төп шериг округунуң болгаш 55-ки мото-адыгжы (даг) бригаданың деткимчези-биле организастаанын демдеглээн.
Тускай шериг операцияның киржикчилеринге моральдыг, психологтуг, эмнелге болгаш социал дуза дугайында ТР-ниң күш-ажыл болгаш социал политика сайыды Эдуард Сандан чугаалап ора, “Серебрянка” болгаш Дус-Хөлде санаторий-профилакторийлерге дайынчылар өг-бүлелери-биле кады халас дыштаныр аргалыг дээрзин дыңнаткан.
Күрүнеден социал деткимче алыр эрге-ажыын тускай шериг операцияның киржикчилери бүрүнү-биле ажыглаар аргалыг болзун дээш, документилер чыырының болгаш бүрүткээрин чаңгыс аайлап, “чаңгыс соңга” аргазын боттандырып турарын ТР-ниң күш-ажыл болгаш социал политика сайыды дыңнаткан.
Украинада дайынчы хөделиишкиннерниң киржикчилеринге, оларның өг-бүлелеринге тус чер бюджединден социал деткимче көргүзеринде бир берге чүүл республиканың хоойлу-дүрүмнеринге эдилгелерни дарый киирери болган дээрзин Эдуард Сандан демдеглээн. Бо талазы-биле федералдыг деңнелде, Россияның өске регионнарында кандыг ажыл чоруп турарын хайгаарап көрүп, оларның арга-дуржулгазын ажыглап, республиканың хоойлу-дүрүмнеринге эдилгелерни кииргенин ол чугаалаан. Тускай шериг операцияның киржикчилеринге, оларның өг-бүлелеринге дузаның хире-чергези Тываның бодунуң бюджединиң арга-хоргазындан база дыка хамааржыр деп Эдуард Сандан демдеглээн.
“Ада-чурттуң камгалакчылары” күрүне фондузунуң Тыва Республикада салбыры тургустунган үеден бээр кандыг ажыл кылып чоруттунганын ооң удуртукчузу Мерген Кызыл-оол журналистерге чугаалап берген. Тус чер фондузунуң салбырының социал координаторлары тускай шериг операцияның киржикчилери, оларның өг-бүлелери-биле кончуг кичээнгейлиг ажылдап турарын Мерген Кызыл-оол дыңнаткан. Оларның медицина реабилитациязын эртеринге, уруг-дарыын садиктерге болгаш өөредилге черлеринче өөредип киреринге дээш оон-даа өске деткимчени көргүзүп турар. “Дайынчы хөделиишкиннерниң киржикчизи” шынзылганы кылдырарынга, хоойлуда көрдүнген социал чиигелделерни алырынга херек документилерни четчелээринге тускай шериг операцияның киржикчилеринге “Ада-чурттуң камгалакчылары” күрүне фондузунуң Тыва Республикада салбырының ажылдакчылары киржип турар. Улуг кичээнгейни тускай шериг операция үезинде амы-тынындан чарылган дайынчыларның өг-бүлелеринче салып, олар хоойлу-дүрүмде көрдүнген социал төлевирлерни күрүнеден алыр эргелиин бадыткаар документилерни четчелээринге дузалажып турар.
“Ада-чурттуң камгалакчылары” күрүне фондузунуң Тыва Республикада салбыры тускай дайынчы операцияның киржикчилеринге болгаш оларның өг-бүлелеринге дузаны чедирерин улам күштелдирип, солдат иелерни, дайынчыларның өг-бүлелерин болгаш хөй-ниити организацияларны каттыштырганын Мерген Кызыл-оол дыңнаткан.
Тываның Баштыңының Тускай шериг операция талазы-биле төлээзи Тимур Куулар, ТР-ниң күш-ажыл болгаш социал политика сайыды Эдуард Сандан журналистерниң айтырыгларынга допчу харыыларны берген.
Украинада тускай шериг операция үезинде дайзыннарга туттурган, дайынчы хөделиишкиннер үезинде сураа чок читкен дайынчылар дугайында социал четкилерде медээлерге хамаарыштыр айтырыгга Тимур Куулар харыылап олура, хамыктың мурнунда Россияның Камгалал яамызының “изиг” телефонунче долгаарын сүмелээн (массалыг информация чепсектериниң медээлеринде ооң дугаары 8 800 301-14-67 кылдыр айыттынган). Туттурган, сураа чок читкен чаңгыс чер чурттугларывыс дайынчыларга хамаарыштыр ажылдарны чогуур шериг албан черлери болгаш өске-даа органнар-биле кады чорудуп турарын Тываның Баштыңының Тускай шериг операция талазы-биле төлээзи дыңнаткан.
Тускай шериг операцияның киржикчилеринге акша төлевирлериниң дугайында айтырыгга Эдуард Сандан харыылаан. Шеригже шилилгени Тывада пунктулар таварыштыр эрткен, “Россия Федерациязының тускай аттарлыг шериг кезектери” чергелиг шериг кезектери-биле керээ чарган дайынчы бүрүзүнге 100 муң рубль түңнүг чаңгыс удаа акша төлевирин республиканың бюджединден тускайлап берип турарын сайыт дыңнаткан. “Россия Федерациязының тускай аттарлыг шериг кезектери” чергелиг шериг кезектериниң дайынчыларның эрге-байдалын Россияның Чепсектиг Күштериниң шериг албанныгларының эрге-байдалы-биле деңнээнин, ынчангаш федералдыг акша төлевирлерин олар ап болур эргелиг апарганын Эдуард Сандан чугаалаан. “Вагнер” хууда шериг компанияның дайынчыларын орнукшударынга чаңгыс удаа 100 муң рубль акша төлевирин үндүрүп турарын база сайыт дыңнаткан.
Журналистер-биле ужуражылганы доозуп тура, Тывадан дайынчыларга бүгү талалыг дузаны республиканың эрге-чагыргазы болгаш чону моон-даа соңгаар уламчылаарын Тываның Баштыңының Тускай шериг операция талазы-биле төлээзи Тимур Куулар чугаалаан.
Шаңгыр-оол МОҢГУШ.
Ада ТЮЛЮШТУҢ тырттырган чуруу.