Тываның Баштыңының Айыткалынга үнелелди берген

Регионнуң удуртукчузу-биле ужуражылга үезинде, Тываның хоочуннары болгаш көскү ажылдакчылары декабрь 16-да дыңнаткан республика Баштыңының Айыткалының кол тезистерин сайгарып, санал-оналдарын үлешкен. Айыткалдың кол утказы ханы болгаш үезинде болганын, чүгле депутаттарга эвес, а республиканың чурттакчыларынга ол хамааржырын демдеглеп, бир үн-биле ол бүгүнү деткээннер.

Тываның чаартынган овур-хевирин хевирлээр беш чыл планының бирги чадазында, муниципалитеттер баштыңнарынга боттарының девискээрлеринде октаттынган оран-саваларны чок кылыр дээн саналды ужуражылганың киржикчилери чүүлдүгзүнүп деткээн.

«Эрги азы чедир туттунмаан чаңгыс-даа оран-сава куруг турбас ужурлуг деп, республикага даалганы берген. Удуртукчу кижи болгаш, республикага ол черлер хереглелдиг деп, чугаалап болур мен. Чижээ, хөй-ниити организацияларынга дыка херек – деп, Орус географтыг ниитилелдиң тыва салбырының удуртукчузу Кара-Кыс Аракчаа чугаалаан. – Бир эвес бистерге ындыг арганы - оран-саваны септеп, тудуп, аңаа хөй-ниити ажылын эрттирип болур дээр болза, белен бис».
Кадык камгалалының хоочуну, хөй-ниити ажылдакчызы Аргина Пала республика Баштыңының «төөгүлүг сактыышкынны база салгалдан салгалче дамчыдылганы удуртулга болдургаш, хөй-ниити амыдыралының чамдык талаларын эде тургузар» дээн сорулгага дыка таарзындым деп чугаалаан.

«Чурт бүрүнү-биле өскерлип турар, ынчап кээрге, кижиниң база күзелдери, көрүүшкүнү, эки чүвеже чүткүлү өскерлир ужурлуг. Хоочуннар бистер ышкаш, чурумчуткан ажылга аныяктарывыс кижизиттинген болзун дээш, ынаар чүткүүр ужурлуг бис деп санаар мен – деп, Аргина Дмитриевна чугаалаан. – Совет үениң эки чүүлдерин ыятпайн, кортпайн алыр болза, анаа. Ынчангаш дыңнаан чүүлдерим мени дыка өөрттү, ам чогуур хемчеглерни ажылдап кылгаш, амыдыралга боттандырары арткан-дыр».

Аргина Дмитриевна республикадан эмчи кадрларның чоруп турарын чугаалааш, дээди медицина өөредилге черлеринче тускай сорулгалыг олуттарже абитуриентилер шилиирде, республиканың эмчи колледжизин чедиишкинниг дооскан аныяктарны деткиирин саналдаан. «Бир эвес аныяк кижи политехниктиг эвес, а эмчи училищезинче кирген болза, ооң кижилерге дузалаар иштики чүткүлү бар бооп турары ол. Оларны оон-даа ыңай деткиир болза, медицинада эң херек, берге мергежилдерни шилип, өөренгеш, Тываже чанып кээр деп бодаар мен» - деп, Пала чугаалаан.

Эртемден, шинчилекчи Мира Бавуу-Сюрюн чаа салгалдың кадрларын белеткээр сорулгага, шупту деңнелдиң специалистерин, удуртукчуларын калбаа-биле эде өөредир дээн эрге-чагырганың инициативазын деткип, бодунуң амыдыралы дээш кижи бүрүзү харыысалгалыг дээн Баштыңның көдүрген темазының чугулазын демдеглээн. Тускай эртем шинчилелдериниң федералдыг чазак программазын боттандырып тура, эртем биле амыдыралды дүүштүрери чугула деп, Мира Викторовна демдеглээн. Мира Бавуу-Сюрюн тыва дылдың шинчилекчизи база филолог болганда, Тывада дыл политиказын боттандырар, ооң иштинде тыва дылды сайзырадырының стратегиязын ажылдап кылырынга санал-оналдарны чыып, ажылдаар күрүне комиссиязын тургузар дээн республика Баштыңының шиитпирин деткээн. «Ол дыка чөптүг шиитпир болду. Амгы үеде тыва дылдың байдалын чаңгыс кижи, инспектор болбушаан күүседикчи, шиитпирлеп шыдавас – деп, дыл шинчилекчизи демдеглээн. – Национал өөредилге адырында кылып шыдавайн, эрттирип алган чүүлдеривисти ам демниг ажылды чорудуп, чогуур уунче киирип болур деп, бодап тур мен».

Тываның Адалар чөвүлелиниң даргазы, хөй-ниитичи, республиканың хоойлужудулга органынга чээрби ажыг чыл ажылдаан арга-дуржулгалыг Хонук-оол Монгуш, Тываның хоойлужудулга база күүсекчи эрге-чагырга адырларында билчилге чедип алдынган болгаш, ниити ажылдар сааадаашкын чокка, демниг күүсеттинип турарын демдеглээн. «Ол чүгле силерге эвес, а ниитилелге база чугула – деп, Хонук-оол Доржуевич чугаалаан. – Ынчангаш билчилгелиг, демниг ажылдажылганы күзеп тур мен. Айыткал төлептиг-дир, ооң күүселдезин чедип алыр дээш, ажылдаар бис».

Хоочуннар харылзааның чаа хевири дээш, кижи бүрүзү сөс алыр аргалыг болганы дээш, бирги удуртукчудан харыыларны дыңнаар арга дээш, республика баштыңынга четтиргенин илереткеш, Айыткалда чүүлдер шупту күүсеттине бээринге идегээн. «Айыттынган чидиг айтырыгларны чаңгыс шакта шиитпирлээри болдунмас. Ынчалза-даа ону дыңнап, билип, дээштиг хемчеглерни ап эгелээн бис. Аңаа үе херек, ынчангаш айтырыгларны чоорту, чада аайы-биле шиитпирлээр» - деп, республика Баштыңы ужуражылганы түңнээн.

ТР-ниң Чазааның парлалга албаны

#ТР_ниңЧазакДаргазыныңАйыткалы