Республиканың мурнуу чүгүнде бир мурнакчы малчынны таныштыраал.
Тес-Хем кожууннуң О-Шынаа сумузунуң малчыны Март-оол Шокар бо чылын эки көргүзүглерлиг болганы-биле бирги чергениң «Наадым чемпиону» атты алыр.
Малчын өг-бүле Март-оол биле Саида Шокарлар Теректиг-Бажы, Аржаан, «Хозрасчет» деп черлерде турлагларлыг. Одар-белчиирин солуп, чылда алды аңгы хонаштарга малын одарладып, көжүп чоруур.
Март-оол Бадыевич салгал дамчаан малчын. Ачазы Бадый Чөмбүкейович орден-медальдарның эдилекчизи, чүгүрүк, челер аъттарлыг мурнакчы чылгычы чораан. Авазы Вера Чамзыновна Маадыр ие. Олар үезинде кончуг эки малчыннап чорааннар. «4 акылыг, 4 угбалыг, 2 эр дуңмалыг аас-кежиктиг мен» — деп, малчын өг-бүлениң ортун оглу Март-оол Бадыевич хөй кады төрээннерлиг болганынга өөрүп чугаалаар. Малчын боду ам 3 оолдуг.
Март-оол Бадыевич бичиизинден-не малчын ада-иезинге дузалажып эгелээн. Школа соонда шериг албан хүлээлгезин эрттиргеш, күрүнениң малын малдап, авазынга дузалажып кирипкен.
«Малды кижи азыраар, кижини мал азыраар», «Инектиг кижи тодуг, хойлуг кижи каас» дээри ышкаш, черим-чурттум, Тывавыстың сайзыралынга өмек-дөмек болуп, келир үеде аныяк салгалга үүле-херээм дамчыдарын бодап чоруур мен.
Мал оолдаашкынынга белеткел эки болурга-ла, бергедээшкиннер черле турбас. Бо кышты эки эртивис. Бистиң чер-чурттувус канчаар-даа аажок мал ораны болгай. Одарны хөй солуп көжерге-ле, мал бодунуң силиин черле салбас, хоравас-даа» — деп, ол чоргаарланып чугаалаар.
Март-оол Бадыевич Наадым чемпиону болганынга өөрүшкүзүн илереткен: «Бистиң ажылывысты үнелээн даргаларывыстың хүндүлел бижиктерин үргүлчү ап келдим. Бо чылын «Наадым чемпиону» деп төлептиг атка четкеним дээш, мени үнелеп көргени дээш, канчаар-даа аажок өөрүп четтиргенимни илередир-дир мен.
Бүгү тыва чонумнуң мал-маганы өзүп, сайзырап-ла турзун. Ак-көк дээр кезээде тайбың чорзун деп йөрээр-дир мен».
Алдынай СОЯН.
Чуруктарны хуу архивтен алган.
"Шын" №59, 2023 чылдың август 9К