Караңгыда удуңар. Кижиниң организминиң ажылдаары чырык хүндүскү үеге дорт чагыртыр. Ультрафио-леттиг херелдер- биле кылымал чырык мелатонинниң ажылдаарын күштелдирер — удуурунга шаптыктаар бүдүмелдер. Удуур өрээлге чырыкты долузу-биле дуглаптар кылын көжегелерден азып алыңар. Элээн үе эрткенде, дораан удуй бээр болгаш дыштыг удууруңарны эскерер силер.
Чем биле суксун удуурунга шаптык болур. Кажан кижиниң хырны ажылдап турда, мээ удувас, долузу-биле дыштанып шыдавас силер. Удуур мурнунда 3 шак бурунгаар чем чивеңер. Ол ышкаш хөй суг ижип алырга, эртен-ги ыжык карактарның, багай удаанының чылдагааны ында. Стакан сугну, борбак дош солуп болур. Ол амдан ре-цепторларын «мегелептер», суксаанын оожургадыптар.
Таарымчалыг сыртыктан садып алыңар. Садыгларда ооң кандыызы-даа бар. Сыртыктар кадыг-чымчаандан, хевиринден, хемчээлинден, иштин долдурганындан ылгалыр. Шын сыртыкты канчаар шилиирил?
Быктынга удуур улуска валик сыртык таарымчалыг. Ооргазынга дыштаныксаарлар классиктиг дөрт-булуңчук хевирлиг сыртыкка удааны дээре. Сыртыктың кол хүлээлге- зи – моюн сөөгүн болгаш башты дузалап тудары деп ортопедтер санап турар. Ынчангаш эгин адаанче кире бээр улуг хемчээлдиг сыртык саткан херээ чок.
Сыртыктың бедиин эктиниң калбаандан тодарадыр. Чавыс сыртык (6–10 см) ооргазынга болгаш хырнынга уду-урларга тааржыр. Быктынга чыдып алгаш дыштаныр кижилерге 10–14 см бедик сыртыкты шилип алырын эмчилер сүмелеп турар.
Ол ышкаш быктынга удуурларга шала кадыг, а хырнынга чыдып алгаш дыштаныксаар кижилерге чымчак сыр-тыкка удуурун сүмелеп турар.
Латекс болгаш анатомиялыг көвүктен кылган филлерлер эң-не эптиг. Ооң эки чүүлү – үр эдилээр, баш сөөгүнүң хевиринче эптежи бээр, «угаанныг».
Чөөк, чүг, холлофайбер, кырлыг-кара (гречиха) — сыртык иштээринге эптиг материалдар. Ол материалдар ал-лергия тывылдырып болур, чүге дизе доозун, хир, дер чыырынга ынак.
“Шын” №12 2024 чылдың февраль 16