Чөөн чүк ай-хүн чурагай санаашкыны-биле 2024 чылдың февраль 10-да ыяш олуттуг, ногаан Улу чылы моорлап келир болгаш ол февраль 10-дан келир чылдың январь 28-ке чедир бодунуң дүжүлгезинге саадаар. 12 чылдың аразында Улу чааскаан күчү-күштүг, тоолчургу амытанга хамааржыр. Үнүп орар Улу чылында хөй-хөй солун болуушкуннар-биле арбын чыл болур.
Óлу чылды 12 чыл аразындан эң-не күштүг чыл деп санаар болгаш эт-байлакты, акша-хөреңгини эккээр, ылаңгыя, кижи амытанга таваржып турар кандыг-бир бергедээшкиннерни, шиитпирлеп шыдавайн турган айтырыгларны ажып эртеринге дузалажыр, оларга тура-сорукту шаңнаар, бүзүрелди оттурар деп санаар. Ыяш олуттуг Улу чылы бичии чаштарга ээ көрнүр, эки болганда, бо чылын чаш уруглар көвүдеп төрүттүнерге, аажок амыраар. Аныяктарга аажок кадыг, улуг назылыг улуска ортумак деп чурагайда дүшкен. Аныяк улус бо чылда эки сүмелешпейн, кайы хамаанчок шиитпир хүлээп албас, улуг улустуң чугаазын дыңнаар, бүгү талазы-биле кончуг оваарымчалыг болурун сагындырып турар. Улу чылы часкы үелерде хат-шуурганныг, чайын чаъс-чайык эвээш, изиг-даа болза, күзүн дүжүдү эки, кыжын хар ортумак, чут чок, эки чаагай чыл болур.
Күске чылдыг улус бо чылын садыг-саарылга кылыр болза, ажык-орулгалыг, албан-дужаал депшип болур, чаа эш-өөр-биле таныжып, ажыл-херек чогударынга эки чыл болур, ындыг-даа болза эргиде дузазын кадып чораан эш-өөрүн утпас болза эки.
Инек чылдыг улус эрге-дужаал дээш демисел чорудуп, элээн хөй ужуру билдинмес айтырыгларга таваржып, аас-дыл былаажып болур, ооң салдары-биле кадыын үреп болур. Ажыл-ижинге хенертен шаптараазыннар тыптып, ажыл-агый чогувайн барза, өске улустуң эвес, бодунуң күжүнге бүзүрээр болза эки, ындыг күш инек чылдыгларда бар.
Пар чылдыгларга таваржып турар айтырыгларны эки талазынче шиитпирлээринге Улу дузазын кадар, омак-хөглүг, сеткил-сагыжы бедик, карылга үндүрер-даа болза, орулгазы хөй, чаа-чаа улус-биле таныжар таарымчалыг чыл болур.
Тоолай чылдыгларга бо чылын бүгү талазы-биле эки чыл. Оларның кылып чорудар ажыл-ижи чедиишкинниг, хостуг үези эвээш болур. Кадыын экижидип, эмненир болза, чогумчалыг чыл.
Улу чылдыгларга бо чыл эки, ажыл-агый хөй, чедиишкиннери арбын, манавааны хенертен орулгалар тыптып кээп болур. Улу чылдыгларның бо чылын чылы кирер болганда, чамдык эдилгелерни кылдырары чогуур.
Чылан чылдыг улуска ажыл-ижинге, хууда амыдыралынга чамдык доктар-моондак туруп болур, орулгазы эвээжээр-даа болза, чайның айындан хамык чүүл экижип келир. Улус-биле маргыжып, аас-дыл кылбас болза эки.
Аът чылдыг улустуң эт-хөреңгизиниң, акша-көпееэниң байдалы турум эвес, чайгылчак болур, эки-даа, багай-даа чүүлдер чергележир чыл. Бодунга тургустунуп келген эки таварылгаларны эптиг кылдыр ажыглаары чогумчалыг, үргүлчү эки сеткилди бодап чоруур болза, ооң түңнели эки чүүлдү эккээр.
Хой чылдыгларга ниитизи-биле солун-хөглүг чыл болуп эртер. Орулгазы көвүдеп, ооң мурнунда бодап чораан күзелин боттандырарынга бо чыл шаптыктавас. Хенертен чиг шиитпир үндүрбезин сүмелеп турар.
Мечи чылдыг улус бо чылын ашка-көпеек эвес, бодунуң билиин бедидип, чаа мергежил чедип алырынга таарымчалыг чыл. Өске улустуң ажыл-херээнче холгаарлавайн, бодунга эки ажыктыг чүүлдү төлевилеп, ону чедип алырынче кичээнгейин улгаттырар болза эки.
Дагаа чылдыгларның ажыл-херээ бо чылын аажок чогунгур, албан-дужаал депшииринге таарымчалыг, кадыын экижидери-биле дыштаныр, чаа орулганың дөзүн ажыдарынга эки.
Ыт чылдыг улуска шала ортумак чыл. Өскелерниң дузазын алыр-даа болза, бодундан хөй күжениишкиннер херек, чылдың ийиги чартыындан эгелеп, хамык чүүл чогууру-биле аайлажып эгелээр.
Хаван чылдыг улуска таарымчалыг чыл, өскелерниң бүзүрелин чаалап алырынга, эрге-дужаалын бедидеринге, өскээртен ажык-орулга ажылдап алырынга кандыг-бир шаптыг-моондак чок чыл болур. Бичии аарыксап болур, кадыынче кичээнгей салыр болза эки.
Медээни интернеттен алган.
“Шын” №10 2024 чылдың февраль 10