Шимчээшкин ужурлары
Кижиниң шимчээшкини кезээде өй-чижектиг болур. Улус-биле чугаалажып тура, холдарын чайбас, эглиңневес. Чугаа үезинде салаа ходуңнадыры, холдарын карманче сугары чараш эвес. Холдарын башкарып шыдавас кижи болза, баштайгы дээрезинде солун, ном, сумка тудуп, «алаактырып» чаңчыгар.
Чанынга чораан кижиге өгенип, ооң шенээнден туттунарын шегледир. Чугаа үезинде билзектер, өөктер, кызыткыыштар, илчирбелер, чинчилер-биле «ойнавас», сумка аксын ажыдып-хаап туруп бербес, стол шывыының, аржыылдың салбактарын «өрүвес», аяк-сава кыңгыратпас.
Бир эвес холу, шынап-ла, «шыданмас» кижи болза, карманынга дыргак, хачы дээн чижектиг бичии херекселден суп алыр. Бир кижи-биле чугаалажып тургаш, хая көрүнмес, эзевес, дырбанмас, салааларының сайгыттарын дызыратпас, ол ышкаш сыйтыладыр азы тадыладыр каттырарын шеглээр.
Диштерни салаа дыргактары-биле эвес, а тускай херексел-биле аштаар.
Буттар шимчениглери база-ла чугула черни ээлеп турар. Оларны олуй-солуй салган таварылгада, челзитпес, чодаларны кужактавас. Чааскаан болза, ынчап-даа оргай-ла.
Креслога азы диванга хөлестей олурбас, сандайга чайганмас. Креслонуң чөленгиижинге азы азыынга кыстынган херээ чок. Чавыс сандайга олурарда, буттарын кожаландыргаш, чаңгыс угже ийлендир тудар. Буттар хере тевери кандыг-даа чурумга таарышпас.
Кыс кижи машина иштинче кирерде, баштай-ла олутка олуруп алгаш, ооң соонда буттарын киир салып алыр. А үнерде, дедир кылыр: баштай буттарын үндүр салгаш, олуттан турар.
Чүү-даа чүвениң эжиин хак кылдыр хаары дүржоктанганының демдээ кылдыр билдинер.
Чөдүрериниң ужурлары
Чөдүрер апарза, башты бичии кыдыынче ээлдиргеш, аксын холдары-биле дуглай аарак шып алыр. Дыңзыг чөдүргенде, думчук аржыылын эриннерге дегзип алыр.
Кижилерже көрнүп алгаш, чөдүрбес. Телефон-биле чугаалажып тургаш, трубкаже чөдүрбес, холу-биле микрофонну дуй тудуп алыр.
Азырарының ужурлары
Азырар деп баргаш, думчук аржыылын дегийт ааска чедирер. Аргалыг болза, ийленип азы шуут-ла хая көрнүп алгаш, азырар. Улус аразынга азыра бергеш, «Буруулуг болдум» деп чугаалаар. Бир кижи азыра берзе, ону билбээчеңнеп эрттирип каар. Каттырган херээ чок.
Сиңмирериниң ужурлары
Сиңмирерде, оожум сиңмирер. Думаазын сиңмирип албайн, шүжүңейнип чорбас. Думчук аржыылын кезээде ап чоруур, ону доктаамал ажыглаар. Кижиге, аргалыг болза, 7-8 аржыыл турар болза эки. Оларны доктаамал кедер хевиниң карманнарынче, а артканнарын шкафче суп алыр.
Думаа-чараазын асфальтыже азы кижилер кылаштаар орукче база олурган, турган черинче сиңмирип-дүкпүрери – эң чүдек чорук. Кажан-даа ындыг чүве кылбаңар! Кудумчу дээрге-ле база бистиң бажыңывыс-тыр. Сиңмирип, дүкпүрерде кайы-хамаанчок болбас, думаа-чараазын холу, шенээ-биле аштавас.
Г. Сундуйнуң «Улусчу ужурлар» деп номундан.