Чылдың-на сарыг шажынның төлээлери болгаш чүдүкчү чон Сака Даваа айын байырлап эрттирип турар. 2025 чылда ол май 28-тен июнь 25-ке чедир үргүлчүлээр. Бо үе сарыг шажын календарында эң-не ханы хүндүткелдиг болгаш эки үелерниң бирээзи. Ынчан кандыг-даа эки үүле кылырга, буяны 100 муң катап көвүдээр, а багай үүлениң күжү база шак ындыг күштүг кылдыр келир онзагай үе-дир.
Тывага ыдыктыг айда Камбы-лама Гелек Нацык-Доржунуң чалалгазы-биле Гьюдмед хүрээзинден лама башкылар келген. Олар он үш Ямандаки бурганнарының мандалазын тудуп үндүргеннер. Гьюдмед хүрээзиниң ламаларының кол ёзулалдары Кызылда И. Ярыгин аттыг спорт өргээзинге болуп эрткен.
Келген ламалар-биле ужуражылга үезинде «Гьюдмед» хүрээзи-биле Камбы-ламаның удуртканы “Россияның буддистер ассамблеязы” аразында кады ажылдажылга дугайында керээге атты салганнар.
Ыдыктыг айда өргүл кылырга, сарыг шажынчы практикалар болгаш буянныг үүле кылырга, өске хүннерге деңнээрге, буяны хөй болур. Ынчангаш республиканың сарыг шажынчы хүрээлеринге, ооң иштинде Россияда эң-не улуг деп санаттынар Тубтен Шедруб Линг хүрээзинге база Будда Шакьямуниге өргүл кылыр Неден Шончу деп ёзулалды кылган. Сарыг шажында ол дээрге Буддага болгаш бодхисаттваларга хүндүткелдиң демдээ болур. Аңаа арыг суг, чула, чаагай чыттар, чечектер болгаш аъш-чем аймаан өргүп болур.
Чырыткы болгаш билиглерниң демдээ болур чула өргүлүнге лааларны болгаш үстүг чулаларны база кыпсыр. Чаагай чыттар өргүлү дээрге буянныг ажыл-иштиң болгаш арыглаашкынның чаагай чыдының демдээ-дир. Аъш-чем аймаан өргүүрү дээрге ниитилелге хүндүткелдиң болгаш сагыш човаашкынның илерээшкини-дир. Оон ыңай аъш-чем, акша-хөреңги болгаш өске-даа материалдыг чүүлдерни база өргүп болур. Ол харам эвес, экииргек чоруктуң болгаш ачы-дуза чедириксээн буянныг сеткилди илереткени-дир.
Тубтен Шедруб Линг хүрээзин долгандыр чечектер тарыыры Ыдыктыг Сака Даваа айының база бир онзагай чараш болуушкуну болган. Улуг хүрээниң төлээлери бүгү-ле күзелдиг кижилерни буянныг үүлеге катчып, хөй-хөй буяннар ажылдап алырынче чалаан. Республиканың чурттакчы чону боттарының ээлчээнде чогуур үезинде дүргени кончуг чыглып келгеннер. Баштайгы хүнде эр кижилер келгеш, чечектер тарыыр черни белеткээннер. Дараазында хүнде херээжен чүдүкчүлер чечектерни олуртуп кирипкеннер. Ол кижи чуртталгазында алдын үезин ажыктыг үүлеже чарып, ыдыктыг черни кааставышаан, сагыш-сеткилин арыглап, хөй-хөй буяннар ажылдап алыр канчаар-даа аажок кайгамчык арга болган. Мындыг буянныг ажылды кылып тургаш, чүгле хөй кижиниң карактарын чараш чечектер-биле өөртүр эвес, а делегейде тайбыңның, буянның, эки ажылдарның таарымчалыг байдалдарының чылдагааннарын тургузуп турар бис.
Тубтен Шедруб Линг хүрээзиниң администрациязы боттарының күзели-биле келгеш, чечектер тараан сагыш човаачал кижилерге, Аныяктар яамызының волонтерларынга, кулаа дыңнавастар ниитилелинге, Тываның Буянныг чүректеринге өөрүп четтиргенин илереткен. Чечектер тарыыр чараш ёзулал мооң-биле кызыгаарланмайн, ам-даа уламчылаар.
Сака Даваа айының эң ыдыктыг хүнү – он бештиң айы. Бо чылын ол июнь 11-ниң хүнүнде таварышкан. Аңаа тураскааткан “Буддага муң өргүл” деп шажынчы хөгжүм фестивалы болуп эрткен.
Ол хүн хоорайны ыдыктаар болгаш арыглаар сорулга-биле, Цеченлинг хүрээзинден Тубтен Шедруб Линг хүрээзинге чедир чыскаалып алгаш кылаштаар ёзулал болган. Ооң соонда фестиваль Тубтен Шедруб Линг хүрээзинге Буддага хөгжүмнүг болгаш танцы-самныг өргүл кылыр болгаш ТуйсолРабнэ деп арыглаашкын болгаш ыдыктаашкын ёзулалдары-биле уламчылаан.
Чыжыргана СААЯ.
Чурукту Тубтен Шедруб Линг хүрээзиниң социал четкиде арнындан алган.