Тываның Баштыңының албан-хүлээлгезин түр үеде күүседип турар Владислав Ховалыг Москва хоорайга сургакчылаашкынының түңнелдерин журналистерге дыңнаткан.
– Электри энергиязы чокта республика канчап-даа бурунгаар хөгжүп шыдавас. Ынчангаш Россияның Чазааның Даргазының оралакчызы Александр Новак-биле электри энергиязының айтырыын шиитпирлээр дээш, ужуражып чугаалаштывыс. Бо айтырыгны үш дугаар немелде шугум «Шушенск-опорная» дузалал станциязындан Туран болгаш Каа-Хем таварты Кызыл уунче киирип, шиитпирлеп болур арга бар. Бо төлевилелди боттандырып тура, немей 130 мегаватты ап болур арагавыс бар» – деп, В. Ховалыг чугаалаан.
Электри энергиязының чедишпезиниң хараазы-биле регионда улуг инвестициялыг төлевилелдер боттандырары болдунмайн турар. Ылаңгыя тудуг адырынга байдал нарыыдай бээр. Тудуг талазы-биле Кызыл хоорайга 45 мегаватт электри энергиязы чедишпейн турар.
Улуг инвестициялыг төлевиледерни боттандырарынга 85 мегаватт электри энергиязы чедишпейн турар. Ниитизи-биле немелде электри энергиязы кииреринге 24 миллиард рубль херек. Ам бо хүнде Турандан Каа-Хем биле Кызыл дузалал станциязынга чедир шугум тударынга 7 сая рубль тып алыры арткан. А артканын аңгы-аңгы инвестициялыг программалардан болгаш «Росчеткиниң» төлевилелдеринден алыры көрдүнген.
ТР-ниң одалга болгаш энергетика сайыдының албан-хүлээлгезин күүседип турар Роман Кажин-оолдуң чугаазы-биле алырга, немелде энергия шугумун кииреринге четпейн турар 7 миллиард рубльди тывар дээш, федералыг компаниялар-биле чугааны чорудуп турар.
Владислав Ховалыг Москвага оон ыңай электри энергиязының өртээниң тарифтерин эвээжедириниң дугайында база чугаалашкан. “Каш хуу эвээжээнин июнь эгезинде шупту деңге билип алыр бис” – деп, ол чугаалаан.
Ак-Суг хөмүр-даш тывыжында завод тудуунуң төлевилелиниң боттаныышкыны кандыг чадада чоруп турарын журналистер сонуургап айтырган.
– 2020 чылдың майда бо төлевилел экологтуг экспертизаны чедиишкинниг эрткен. 2024 чылда ук төлевилел боттаныр ужурлуг. Комбинатка 2000 ажыг кижини ажылга хаара тудар. Бо төлевилел-биле келир үеде комбинатка ажылдаар кадрларны белеткээр даг техникумунуң тудуун планнап турар – деп, В. Ховалыг харыылаан.
Владислав Товарищтайович тудуг дугайында база чугаалаан: «Тывага тудуг сезону кончуг кыска хуусаалыг деп чүүл билдингир. Бисте оран-саваның дөрбелчин метр бүрүзү алдын өртектиг болгай. Виталий Мутконуң удуртканы «Дом.рф» деп күрүне корпорациязының деткимчезиниң ачызында тудуг адырынга хөлчок эки аргалар ажыттынып келир. Чоокку үеде бо корпорация-биле кады ажылдажылганың дугайында керээни чарар деп турар бис. Ооң боттанылгазын бо сезонда-ла эгелей бээр бис. Чуртталга тудуунуң хемчээлдерин улгаттырган тудум бажыңнар өртектеринге эки салдар чедирер аргалыг апаар бис» – деп дыңнаткан.
Россияның Тудуг болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агый сайыды Ирек Файзуллин-биле ужуражылгазын база демдеглээн:
“Регионнуң тудуг комплекизиниң хөгжүлдези, аварийлиг чуртталга бажыңнарындан хамаатыларны өскээр көжүрери, федералдыг программалар күүселдези – чугааның кол кезээ болган. Тывада бажыңнар өртээ дыка улуг, тудуг ажылдарын көвүдеткени-биле байдал өскерлир чадавас. Ынчангаш федералдыг деңнелде деткимче дыка херек, ужуражылга үезинде ол талазы-биле дугуржулганы чедип алган бис”.
Оон аңгыда, В. Ховалыг «Роснефть» компанияның президентизиниң оралакчызы-биле кывар-чаар чүүлдүң шынарын канчап бедидип алырын база ооң өртээн өстүрбезиниң дугайында чугаалашканын журналистерге дыңнаткан. Удавас «Роснефтини» төлээлеп, бөлүк ажылдакчылар келир. Ынчан ол айтырыгны шыңгыы шиитпирлеп эгелээрин чугаалашкан.
Айдың ОНДАР.
Буян Ооржак
тырттырган чуруктары.