CАII-ТӨПЧЕ ДОЛГАП ТУРАР УЛУСТУҢ САНЫ КӨВҮДЭЭН

Республиканың аарыгларга удур баш бурунгаар ажыл чорудар кадыкшылга төвүнүң ажыл-амыдыралы ийи чыл бурунгаар тайбың байдалдыг турган болза, коронавирус хамчыктыг аарыгның чуртка нептереп эгелээн үезинден тура, дүн-хүн чок кезээде белен “дайынчы” байдалда турар болу берген. Амгы үеде ында амбулаторлуг эмнээшкинниг саll-төп ажылдап турар. Ооң эргелекчизи, терапевт эмчи Орлана Сүреновна Аймаадан төптүң ажылында ам бо хүнде чүү өскерилгенин, кандыг режимде ажылдап турарын сонуургаан бис.

– Бистиң бо төп эрткен чылдың апрель айда тургустунган. Мында коронавирус хамчыктыг аарыгдан аараан улус эмнээр “кызыл зонада” амбулаторлуг эмнээшкин чорудар бригадалар тургустунган. Амгы үеде беш бригада бар. Бригада бүрүзүнде эмчи болгаш эмчи сестразы ажылдап турар. Оларның аразында педиатр эмчилер база бар. Бо төпче колдуунда лабораторлуг шинчилел соонда, коронавирус бар деп бадыткалдыг улуска эмнээшкинни чорудуп турар. Ол дээрге коронавирустан аарып турар улустуң бажыңынче чедип, аңаа эмчи дузазын чедирери болур.

Бир дугаарында, аарыг кижи поликлиникаже долгаар, оон анализин дужаар, ооң харыызы бистиң төпке кээр. Аарыг бадыткаттынган болза, дораан дыңнадыр, ындыг улустуң даңзызын тургузар. Ооң соонда бистиң эмчи бригадалары эмнээшкинни эгелээр. Хүннүң-не даңзыда кирген аарыг улустуң байдалын эртен-кежээ телефон дамчыштыр харылзажып тургаш, амыр-мендизин айтырып, байдалын сонуургап, дневникти долдурар, хайгааралга алыр. Бичии уруглар аарый берген болза, хүнде үш катап долгаар. Дораан эмчи дузазы хереглеттине берген болза, эъдиниң изии читпейн туруп бергенде, саll-төптүң бригадазы аарыг кижиге четкеш, эмчи дузазын чедирер. Төпте эмчи бригадалары ээлчежип алгаш, дүн-хүн чок ажылдап турар.

2021 чылдың июль 9-тан 2022 чылдың январь 17-ге чедир саll-төптүң 122 дугаарлыг телефонунче 32882 кижи долгаан. Ооң иштинде кандыг-даа айтырыглыг улус бар. Чижээ, вакцинация дугайында билип алыксаан, дүрген эмчи дузазын чедирер станцияже долгап бээрин дилээр дээн ышкаш, аңгы-аңгы чылдагааннарлыг долгай бээр. Бистиң ажылдакчыларывыс шуптузунга чөптүг харыыларны берип, дүн-хүн чок ажылдап турар. Эң-не хөй чон аарып турган берге үелерде бир хүнде 250 кижини эрттирип турган бис. Ынчан телефон бир-даа минутада анаа турбас турган.

Бо чаа чылдың дыштаныр хүннеринде беш-алды кижи долгап турган болза, ам хенертен долгап турар улустуң саны көвүдей берген. Чүгле январь 17-де безин 111 кижи долгаан. Бистиң төп Кызыл хоорай болгаш Каа-Хем суурну долузу-биле харыылап турар.

Колдуу вакцинацияны, ревакцинацияны база чоннуң хөй кезии эрткен. Ындыг-даа болза коронавирустуң “омикрон” штаммындан Тывада ийи кижи аарып турары илереттинген болганда, эрткен чылдың дуржулгазындан өөренип, сула салдынмайн, санитарлыг негелделерни шыңгыы сагыырын чондан дилээр-дир бис. Чүге дээрге коронавирустуң бо хевиринден аараан чаңгыс кижи хары угда 100 кижини аартып болур. Омикрон кончуг дүрген чыпшыныычал аарыг болуп турар. Колдуунда тыныш органнарынче халдаар.

Бо хонуктарда бистиң төп баш бурунгаар белеткенип, бир хүнде 150, 450, 1000 кижи чедерге кандыг хемчеглер алыр ужурлуг дээн ышкаш бүгү санаашкыннарны кылган бис. Эмнеривис база амдыызында чедер. Баш бурунгаар база немей чагыдып алган бис – деп, эмчи чугаалады.

Бо хүнде саll-төптүң 122 дугаар телефонунче келген медээлерин хүлээр точкаларының санын немээн. Ында шупту профессионал эмчилер ажылдап турар. Оларның бирээзи Чечек Ооржак хүн келген тудум телефонче долгаан улустуң саны көвүдеп турарын чугаалады:

– Бо чылдың эгезинде төпке ийи точка турган болза, январь 15-тен эгелеп 8 точканы немей салыпкан. Ынчап кээрге, 10 эмчи телефон дамчыштыр медээлерни хүлээп ап, ийи ээлчегде ажылдап эгеледивис. Бирги ээлчег – 8.00 шактан 14.00 шакка чедир ажылдаар, ийиги ээлчег – 14.00 шактан 20.00 шакка чедер. А дүнеки үеде дежурный оператор артып каар. Байдал арай нарыыдап кел чыдарын эскерип тур бис. Өске хүннерде бистиң төпче 12-15 чедир долгап турган болза, ам чаңгыс хүнде 100 ажыг кижи чедип турар. Долгап турар улустуң хөй кезии ПЦР анализиниң харыызын айтырып долгап турар. Бистиң ажылдап турар компьютерлеривисте тускай программаны кошкан. Ооң дузазы-биле анализ дужааган улустуң харыызын дорт көрүптер аргалыг бис. Бир эвес аарыг бадыткаттына берген болза, ол аарыг кижиге бодун канчаар алдынарын тодаргай тайылбырлааш, ол кижиниң долу адрезин, харылзажыр телефонун “кызыл зонада” эмчи бригадаларынга дамчыдып бээр бис. Ооң соонда ол бригадалар эмнээшкинни чорудуп эгелээр – деп, ол тайылбырлады.

Ам база нарын байдал чоокшулап кел чыдарын барымдаалааш, чонувуска катап база серемчилелдиг болуп, санитарлыг негелделерни черле хажытпазын дилээр-дир бис. Кижи бүрүзүнүң кадыы бодундан дорт хамааржыр болгай.

Карина МОНГУШ.

Авторнуң тырттырган чуруктары.

#Омикрон #Caii_төп #Коронавирус #Тыва #Тува #Шынсолун #Тывадыл #Тывамедээ #Tuva #Shyntuva