Чаа эгелээшкин

ЭЛЭЭДИЛЕРНИ СПОРТЧЕ ХААРА ТУДУП, КИЖИЗИДЕРИ-БИЛЕ
Кызыл кожууннуң Адалар чөвүлели, «Чоннуң оолдары» организация база «Хамаатыларның бот-идепкейин деткиир ачы-дуза фондузу» Россияның Президент фондузунуң грантыларының мөөрейге бо чылын киришкеш, 500 муң рубльди ойнап алган. Ооң дузазы-биле кожууннуң сумуларынга «Хаактыг дайынчы» деп төлевилелди боттандырар, өй-өйлеп школачылар аразынга биатлонга маргылдаалар организастап эрттирер сорулга салдынган.
Сумулар школаларынга күш-ажыл кичээлдеринге лыжаларны хөйү-биле чазап, белеткээри негеттинип келгенин барымдаалааш, чоокта чаа Каа-Хем суурнуң ийи дугаар школазынга күш-ажыл башкыларынга кожууннуң ус-шеверлери мастер-класстарны эрттирген. Аңаа башкыларны чүгле лыжа (хаак) кылырынга эвес, чалар чазап, кирижээринге, тыва сыдым кылырынга база өөреткен.
«Хаактыг дайынчы» төлевилелдиң дугайында Кызыл кожууннуң Адалар чөвүлелиниң даргазы Аян Өргеевич Монгуш мынчаар чугаалаан:
– Бо төлевилелди боттандырып эгелээнивистиң кол-ла сорулгазы – көдээ черлерде чурттап, өөренип турар школачыларны, ылаңгыя чурум үрээн дээш иштики херектер даңзызында кирген элээди оолдарны, спорттуң ол солун хевири – биатлонче азы хаактыг маңнап бар чорааш, турупкаш, тир боозу-биле кара адар маргылдааже хаара тудары. (Кара адар бооларны грант акшазы-биле школаларга садып бээр бис). Оон улаштыр маңнааш, ча адары, дараазында сыдым-биле шалбадаары, граната октаары дээш оон-даа өске. Кысказы-биле чугаалаарга, аңгы-аңгы мөөрейлер кирген хаак маргылдаазы-дыр ийин.
Күш-ажыл башкыла­рының дузазы-биле сыдым, ча кылырынга элээди назылыг­ларны өөредип, күш-ажылга сонуургалдыг болдурары. Ооң-биле чергелештир ажы-төлүнүң кижидилгезинче кичээнгей салбас, арагалаарынга сундулуг адаларны база бо эгелээшкинче хаара тудуп, оларның аразынга чагыг-суртаал ажылын док­таамал чорудары база чугула сорулга. Ада кижи оглунуң чанынга туруп алгаш, башкызы-биле кады сыдымны, чаны кылырын, лыжаны чазаарын болгаш өске-даа херекселдерни кылырын өөредир ужурлуг, боду база хол-биле чүве кылыр ажылдарга өөренир.
Бо идеяны бодап келген кижи Шамбалыг ортумак школазында күш-ажыл кичээлдериниң башкызы Тамара Доржуевна Ондар. Алыс боду шевер, тывынгыр, хол-биле янзы-бүрү херекселдер кылырынга салымныг, кожуун, республика чергелиг делгелгелерге үргүлчү киржип чоруур бо башкының удуртулгазы-биле Шамбалыг школазының өөредилге мастерскаязынга лыжаларны мооң мурнунда-ла кылып эгелээн турган. Ынчангаш биатлонга маргылдааларны бо суурга чылдың-на эрттирер апарган.
Ол ышкаш Кызыл кожуунда чыл санында эртип турар сыдым байырлалы база Шамбалыг суурдан эгелээн. Ол байырлалды алды чыл улаштыр эрттирген. Бо чылын хамчыктыг аарыгның уржуундан ону эрттирбээн.
Каа-Хем школазынга көргүзүглүг класстарны ус-шеверлер Тамара Ондар, Саид Чүлдүк, Артыш Мортай-оол олар эрттирген. Кызыл кожуунда «Чоннуң оолдарының» удуртукчузу Сайдаш Монгуш, Адалар чөвүлелиниң даргазы Аян Монгуш, культура эргелелиниң ажылдакчылары Айдың Ондар, Айдаш Херлии дээш өскелер-даа оларга көскү дузаны чедиргеннер.
Хенче-Кара МОНГУШ.