Аныяктарга сүме
Чаларап келген частың чаңгыс хүнү бүдүн чылды чемгерер дээр болгай бис. Назы-харым улгады-даа берген болза, артымдан өзүп келир чаптанчыг чаштарымны сактып, дачага сад өстүрүп турган чылдарым карактарга бо-ла көстүп келгилээр-дир. Мооң мурнунда солуннарга чырыдып бижип-даа турган болзумза, амгы ажыл кылыр чедир өзүп келген салгалдарывыс номчуур кылдыр, арга-сүме-даа болур ирги бе дээш, бо чагааны бижип олур мен.
Картошка, ногаа тарып өстүрер хөрзүннеривиске доктааптайн. Химиктиг бүдүмелдер-биле черле чемгерип болбас. Ол чемишчидилгелер алызы барып чер үрээр. Ооң-биле чемгерерге, ногааларыңар кончуг дүрген үнерлер. Шак ындыг чемишчидилгени чиижең садыг-саарылга кылганнар кончуг ажыглаар. Чеже-даа дүжүдү эки болза, амдан-сүүзүнү минералдыг чемишчидилге-биле өстүрүп каан ногаа, каттарга четпес, сугзуг болур. Ол чериңерни база үрээр. Ооң соонда аңаа олурткан ногааларны чүгле химиктиг чемишчидилге-биле чемгерер апаар, а минералдыг чемишчидилге-биле чемгерерге-даа, орта дүжүт бербес болур.
Чигирзиг перецтерниң баштайгы өзүмнерин февраль айның эгезинде, помидорларны март айның эгезинде олуртуп эгелээр. Июнь айның эге хүннеринге чедир перец, помидорлар частып үнүп келген турар. Ынчан олар күскү үеге чедир чаагай дүжүттү бээрлер. Эге өзүмнерин июль ортан үезинде чемге ажыглай бээр. Оларны чүгле минералдыг чемишчидилге-биле чемгерип каап турар. Амданы дыка сүүзүннүг, кижиниң чип-ле олуруксаазы кээр. Бичии оолдар, уругларга салат кылып бээрге, дыка амданнанып чиирлер. Дачага дуржулга кылып тургаш, бир яблоняны химиктиг чемишчидилге-биле чемгереривиске, каттары дыка көвей болган. Ынчалза-даа бичии оолдар, уругларывыс ооң кадын чигеш, амдан чок дээр, а минералдыг чемишчидилге-биле чемгерип турган каттарны чиир болганнар.
Тывага кат аймактыг ранетка, яблоня өзүмнерин олуртурда, ыяап-ла хайнакташтырып каан дөстерин олуртурун аныяктарга катап-катап сүмелеп тур мен. Олар Тываның агаар-бойдузунга тааржыр болур ужурлуг. Саян артындан эккелген өзүмнер Тывага өспестер. Соокка шыдашпайн, кыжын доңуп каарлар. Бии-Хем өрү Кара-Хаак суурда белеткеп, тарып каан өзүмнерден барып садып алырын сүмелээр-дир мен.
Огород, сад тарыыр кидин түлүк үе чедип келген. Ногаа үрезиннерин бо чылгы олурткан дүжүдүңерден белеткеп алыңар. садыгда үрезиннер кургап, хуусаазы эртип калган бооп болур. Дача-даа, суур-даа чурттакчыларынга херимнериниң иштинге куруг чер арттырбайн, ногаадан тарып алырын күзээр-дир мен.
Сарыг-оол Куулар, ТР-ниң Чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү, тыва солуннарның хоочун бижикчизи. #Шын