Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) үшкү чыыжының үшкү (күскү) сессиязы ажыттынгандан бээр ай ажа берген. Сентябрь 3-те эрткен бирги хуралга 50 айтырыгны көрген, оларның аразында 20 ажыг республика хоойлулары бар.
Депутаттар декабрь айга чедир уламчылаар күскү сессиязында кандыг айтырыгларны чугулалап көөрүл?
Бирээде, бо чайын чоннуң демниг бадылаашкынының түңнелинде, Россия Федерациязының Конституциязынга улуг немелделер кииргени-биле, Тыва Республиканың Конституциязынга өскерилгелерни база чайлаш чок киирер. Амгы үеде республиканың Дээди Хуралы биле Чазааның тургусканы тускай Конституция комиссиязы ажылдап турар. Ону тыва парламентиниң Даргазы К. Даваа Тываның Баштыңы Ш. Кара-оолдуң айтыышкыны-биле удуртуп эгелээн. Конституция комиссиязы «Тыва Республиканың Конституциязынче өскерилгелер киирериниң дугайында» конститусчу хоойлу төлевилелин ажылдап кылган, ону чоокку бир сессия хуралынга Дээди Хурал көрүп эгелээр.
Ийиде, COVID-19 аарыы чурттуң-даа, республиканың-даа экономиказынга, бюджединге улуг өскерлиишкиннерни киирген. Ынчап кээрге, 2021 чылдың федерация болгаш республика бюджеттери нарын кылдыр хүлээп алдынар. Республиканың келир чылгы бюджединиң төлевилелин Дээди Хурал ноябрь айда көөр. Тываның кол саң-хөө хоойлузу үезинде хүлээп алдынар дээрзинде кандыг-даа чигзиниг чок. Ол колдуунда социал угланыышкынныг болурун хоойлужудулга органының депутаттары магадылап турар.
Үште, Дээди Хурал Тываның Баштыңы Ш.В. Кара-оол болгаш Чазаа-биле сүмелешкеш, бо берге үеде республиканың экономиказынга турум байдалды хандырар хоойлуларны дарый хүлээп алыр сорулганы салган. Чижээ, коронавирус деп багай аарыгга холбаштыр республика девискээринге шыңгыы кызыгаарлаашкын эгелээн соонда, биче бизнестиң чамдык субъектилеринге бөдүүнчүткен хевирниң үндүрүүнүң хемчээлин 1 хуу чедир бадырган. Ол республика бюджединге таарымча чок, ынчалза-даа сайгарлыкчы чорукту берге үеде деткиири – чугула айтырыг. Биче болгаш ортумак бизнести деткээн хоойлу-дүрүмнерни тыва парламент моон-даа соңгаар көөр. Бодунуң кылган ажылдарын садып, сайгарып олурар хуу кижилерге хамаарыштыр үндүрүгнү 4 хуу деп доктааткан.
Дөртте, чурттакчы чоннуң, а ол ышкаш республиканың кадык камгалал адырының чамдык ажылдакчыларының социал камгалалының айтырыгларын Дээди Хурал чугулалап көрүп турар. Чижээ, бирги хурал үезинде көдээ черлерде ажылдап чоруур дүрген болгаш санитарлыг эге эмчи дузазы чедирип чоруур эмчилерге социал камгалалдың немелде деткиишкиннерин көрген хоойлуну бирги номчулгага хүлээп алган. Ол колдуу коммунал чарыгдалдарга хамааржыр. Күрүнениң талазындан бо деткимче коргунчуг халдавырлыг аарыгны ажып эртип-даа аарывыска, үстүнде айыттынган категорияның эмчилеринге кадагалаттынып артар.
Республика иштинде Кыдыккы Соңгу чүкке болгаш аңаа деңнээн девискээрлерге хамааржыр черлерже көжүп чоруткан чамдык хамаатыларга федералдыг бюджеттиң акшаларын шилчидериниң дугайында хоойлуну үш номчулгага хүлээп алган.
Уругларның дыштанылгазын эки организастаары-биле ведомстволар аразында тускай комиссияны тургузар дугайында хоойлу төлевилелин парламент бирги номчулгага көрген. Өске хоойлу төлевилели-биле дыштанылга лагерьлеринче халас путевка алыр уругларның назынын 15-тен 17 хар чедир узаткан.
Уруглар азырап алгаш өстүрүп чоруур өг-бүлелерге дузаламчы акшаны өстүрерин база бирги номчулгага хүлээп алган.
Беште, күскү сессия үезинде Тыва Республиканың Дээди Хуралы (парламентизи) республика амыдыралындан чугула темаларга «төгерик столдарны», ажылчын ужуражылгаларны организастап эрттирер. Депутаттар барган черинге-ле хуу айтырыглыг соңгукчуларны хүлээп алыр ажылын база уламчылаар.
Дээди Хуралдың парлалга албаны.