Тыва Республиканың девискээринде үлетпүр болгаш социал адырларның инвестиция төлевилелдерин энергия-биле хандырар комплекстиг планын Россия Федерациязының Чазааның оралакчы даргазы Александр Новак декабрь 15-те бадылаан.
Республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдезинге идиг бээр ол план езугаар Тываның девискээринде үлетпүр болгаш социал адырлар херег-лекчилерин энергия-биле хандырарда комплекстиг чаңгыс-аай чурумнуг болуру көрдүнген.
Ол планны бадылаан документиде эрге-хоойлу талазы-биле болгаш техник-тиг хемчеглер кирип турар. Көрдүнген хемчеглер регионнуң энергетика инфраструктуразында шаптараазыннарны чок кылыр, республиканың эчис-сорулгалыг инвестиция төлевилелдериниң бүзүрелдиг болгаш үзүктел чок энергия хандырылгазын организастаар, электри энергиязының болгаш күжүнүң чедишпезин узуткаар ужурлуг.
Комплекстиг планны 2021-2025 чылдарда амыдыралга боттандырар деп санап турар. Ол дээш, эчис-сорулгалыг инвестиция төлевилелдерин күрүне талазындан деткиириниң арга-шинээн болгаш оларның акшаландырыышкын дөстерин тодарадып тургузар.
Көрдүнген хемчеглерниң акшаландырыышкынының ниити түңү 45 мил-лиард 800 миллион рубль деп санаан. Ооң иштинде 23 миллиард 100 миллион рубль акшаландырыышкын эчис-сорулгалыг инвесторларның акшаландырыышкыны-биле катай бюджеттен дашкаар дөстүг болур. Россия Федерациязының бюджединден 22 миллиард 700 миллион рубльди олче үндүрер.
Комплекстиг планны амыдыралга боттандырганының түңнелинде Ак-Суг, Кызыл-Таштыг, Кара-Белдир даг-болбаазырадыр комбинаттарын электри шугумнарынга технологтуң коштунары болгаш олар-биле катай Тожу кожууннуң, Кызыл хоорайның «Чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлели» деп национал төлевилел талазы-биле хереглекчилерниң бүзүрелдиг болгаш үзүктел чок энергия хандырылгазы тургустунар.
Ол дээш 110-220 киловольт күчүлүг чаа электри шугумнарын болгаш амгы үениң негелделеринге дүгжүп турар трансформатор подстанцияларын тудары көрдүнген. Ол хемчеглер республиканы 270 мегаватт немей энергия күжү-биле хандырар.
Республиканың кол-кол эчис-сорулгалыг инвестиция төлевилелдеринче көрдүнген акшаландырыышкынның ниити түңү 322 миллиард рубль чедип турар.
Ол төлевилелдерни амыдыралга боттандырган соонда, республиканың чурттакчы чонунуң чуртталгазының шынары болгаш деңгели бедиир ужурлуг. Ол ышкаш 10 муң чедир чаа ажылчын олуттар тургустунар болгаш 18 муң 500 өг-бүлени 1 миллион дөрбелчин метр хемчээлдиг чаа чурттаар оран-сава-биле хандырар, ол бүгү республиканың мөөңнээн бюджединче 5 миллиард 200 миллион рубль немей үндүрүглерни киирер деп федералдыг чазактың парлалга албаны дамчыткан.
Эрткен неделяда, декабрь 11-де, Тыва Республиканың Баштыңы-Чазааның даргазы Владислав Ховалыг республиканың массалыг информация чепсе-териниң кол редакторлары-биле ужуражылга үезинде таптыг-ла, ам федералдыг чазактың күш киирип бадылап каан планнарының дугайында делгереңгей болгаш тодаргай чугааны кылган. Оон бээр-ле бир неделя безин четпээнде, оларны федералдыг чазак деткип, күш киир бадылап кааны дээрге-ле, ам бо хүнде Тыва Республиканы удуртуп-баштап турар Владислав Ховалыгның ажыл-чорудулгазын болгаш Тываның бурунгаар хөгжүлдеже чүткүлүн Россияның Президентизи Владимир Путинниң, федералдыг чазактың бүгү тала-биле деткип турарын херечилеп турар..
Бистиң чаңгыс чер-чурттуувус, Россияның Маадыры, камгалал сайыды Сергей Күжүгетович Шойгунуң бо айтырыгны үзе шиитпирлээринге киирген үлүүн үнелээри безин берге. Чаңгыс домак-биле, Сергей Күжүгетович эвес болза, ол планнарны федералдыг чазак деңнелинге дарый күш киир бадыладып алыры безин чөгенчиг-ле турган боор. Ол дугайында Владислав Товарищтайович кол редакторлар-биле ужуражылга үезинде ажыы-биле база катап онзалап демдеглээн.
Мерген КЫРГЫС белеткээн.