Республиканың эң-не хоочун бүдүрүлгезиниң бирээзи — Кызылдың хлеб комбинады. Бо улуг бүдүрүлгениң директору Россияның Көдээ ажыл-агый яамызының Хүндүлел бижииниң эдилекчизи Вера Владимировна Хертек. Ол Кемеровонуң Технологтуг институдунуң хлеб-булочка, кондитер, макароннуг кылыглар талазы-биле факультедин 1994 чылда тергиин эки дооскаш, ол-ла чылдан эгелеп Кызылдың хлеб комбинадының кондитер цегинге мастерлеп эгелээн. 2005 чылда акционерлиг ниитилел хуралынга ук бүдүрүлгениң чиңгине директорунга депшиткен. 2016 чылдан бээр Тыва Республиканың Көдээ ажыл-агыйының агрокомплекизиниң хөй-ниити чөвүлелиниң кежигүнүнге соңгуткан.
Кызылдың хлеб комбинады 1958 чылда тургустунган. Бо хүнде комбинат 160 ажыг янзы хлеб-булочка, кондитер кылыгларын бүдүрүп үндүрүп турар. Комбинат улуг хемчээлдиг дериг-херексел-биле долузу-биле чаарттынган. Хлеб быжырар 20 цехте 12 кондитер, 18 дузалакчы, 2 повар, манчы-хуужуур, пицца кылыр биче бүдүрүлгеде 8 ажылчын хаара туттунган. Ниитизи-биле 118 ажылчын, ооң иштинде сайгарлыкчылар, чолаачылар, чүдүрүкчүлер, котельная одакчылары, вахтерлар, техниктиг ажылчыннар, слесарь, электриктер кирип турар.
Хлеб кылыглары кылыр далган болгаш оон-даа өске хереглелдерни дугуржулга езугаар Саян артында Минусинск хоорайдан эккеп турар. Бүдүрүлгениң продукциязын садып турар 14 биче, 5 улуг садыгларлыг. Продукциязын хондур кылгаш, даң бажында 6.00 шакта садыгларже дажыыр. Чолаачыларның ажылы дыка берге, куш даң бажындан туруп ажылдаар, 5.00 шакта чүдүрнүпкеш, садыгларже сөөртүр.
Удуртукчу кижиниң ажылындан бүгү коллективтиң ажылы, салдынган сорулгаларын күүседири кол хамааржыр. Машина-техника – бүдүрүлгениң кол өзээ. Ооң техниктиг байдалы, кывар-чаар материалдар-биле үргүлчү хандырары кол айтырыг. Мындыг улуг коллективтиң социал айтырыгларын экижидип деткиири база удуртукчу кижиниң бир хүлээлгези. Коллективтиң ажы-төлүнге бүдүрүлгениң баазазында уруглар садын ажыдып алган. Ында 6 кижизидикчи башкыны, 6 дузалакчыны быжыглаан.
Вера Владимировна комбинаттың ажыл-чорудулгазын болгаш коллективиниң дугайында таныштырган.
– 2021 чыл төнүп турар болгай, Сарыг Пар чылы үнүп олурар. Бүдүрүлгевистиң ажылы багай эвес, чедиишкиннеривис үре-түңнелдиг болуп турары мени кезээде өөртүп чоруур. Бүдүрүп, быжырып алган барааннарывысты Каа-Хем, Таңды, Кызыл, Эрзин, Тес-Хем, Чеди-Хөл, Бии-Хем кожууннарже чедирип, сайгарып турар бис. Хлеб быжырар цехте Руслана Седенбильдиң, Алевтина Тогомазованың, Алдын-кыс Сааяның, Анюта Кыргыстың, кондитер цегинде Марта Ондарның, Адыя Эренчинниң, Байлаңмаа Кончуктуң, Илья Монгуштуң, Виктор Зыковтуң, ооң оглу Алексей Викторовичиниң, лаборатория эргелекчизи Лариса Решетникованың эки ажылын демдеглеп болур.
Хөй чылдарда склад эргелекчилеп ажылдап чоруур Надежда Михайловнаның күш-ажыл стажы 55 чыл. Ол эң-не улуг назылыг хоочунувус. Надежда Михайловна 18 харлыында комбинатка ажылдап кирген.
Хлеб комбинадында колдуунда аныяктар хаара туттунган. Бүдүрүлгениң ажыл-ижи чымыштыг, ынчангаш аныяк өг-бүлелерге уруглар садын ажыткан бис. Эртенги үеде ажы-төлүн садикке эккелгеш, кежээ чанарда ап алыр кылдыр дыка эки байдалды тургускан. Ында ам 80 ажыг чаштар барып турар. Бо хүнде уруглар сады эпидемиологтуг бүгү негелделерни сагып ажылдап турар.
Ажылдакчыларывыстың шаңнал-макталдары хөй: Тыва Республиканың Көдээ ажыл-агый яамызының Хүндүлел бижии-биле Долбан Сүге-Маадыр, Андрей Хомушку, Мерген Монгуш шаңнатканнар, Россия Федерациязының Көдээ ажыл-агый яамызының хүндүлел бижиктери-биле Айдысмаа Тумат, Лариса Хомушку, Лариса Решетникова, Өнер Аймаа, Адыя Эренчин дээш өскелер-даа.
«Сүбедей» спорт комплекизинге чылдың-на спартакиадаларны, маргылдааларны, кышкы үеде «Тайга» станциязынга янзы-бүрү хемчеглерни, хаак маргылдааларын организастап турар бис.
Кызыл хоорайның Заводская кудумчузунда комбинаттың 2 каът ниити чуртталга бажыңын бузуп каапкан түңнелинде, мурнунда ажылдап чораан болгаш амгы комбинатта бажың оочурунга турган ажылчыннар «Южный» микрорайонда дужааттынган чаа бажың дүлгүүрлерин алган. Олар ам көжеринге белеткенип турарынга өөрүп тур бис.
Бистиң бүдүрүлгевиске янзы-бүрү чылдарда ажылдап чораан хоочуннарывысты утпайн, юбилейлеринде үнелиг белектер, акша-биле деткип чоруур бис. Оларга Кара-кыс Хомушку, Александра Хомушку, Надежда Добрынина, Богдан Монгуш, Валентина Демидова болгаш өскелер-даа хамааржыр.
30 ажыг чылдар дургузунда коллективте тускай дээди эртемниг инженерлер боттарының харыылап турар адырларын бедик деңнелге чорудуп, бүдүрүлгениң ажылын уштап-баштап турар улус ол. Кадрларның бедик негелделиг ажылы коллективтиң даартагы хүнде бүзүрелин бедидип турар.
Светлана САТ,
ТР-ниң культуразының алдарлыг ажылдакчызы.