Ноябрь 1 – суд приставтарының хүнү.
2020 чылда Россияның суд приставтарының институдунуң тургустунганындан бээр 155 чыл болуп турар. Суд приставтарының хүнүн, 2009 чылдан тура, Россияның Президентизиниң 2009 чылдың сентябрь 8-тен тура №1019 «Суд приставтарының хүнүн тургузарының дугайында» деп чарлыынга дүүштүр чылдың-на ноябрь 1-де демдеглеп турар.
Байырлал мурнунда бо мергежилдиң бир кежигүнүнүң дугайында демдеглекседим. Бодунуң кол мергежилин суд приставы Омак Байкара бышкан албан ажылдакчызы апаргаш, медерелдиг шилип алган. Ооң эктиниң кырында иштики херектер органнарының албаны.
Өг-бүлелиг болур аас-кежииниң дугайында боданырын үе албадапкан. Чурттап турган черинден кады чурттаар эшти, чаа мергежилди тып алыры-биле чорупкан. Ооң мурнунда кедилиг чүүлдер-ле хөй, ынчалза-даа чуртталганың шын оруун шилип алырынга Омак кажан-даа чигзинмээн. Чүге дээрге, ол ажыл-агыйжы өг-бүлеге өскен. Авазы Бии-Хем кожууннуң Суш суурнуң ортумак школазында сан башкызы Анна Хомушкуевна Байкара, ачазы сумунуң мурнакчы малчыннарының бирээзи Олег Кугетаевич Байкара.
Ылаңгыя ачазының аалынга Омак Байкара суд приставтар албанының чедимчелиг талаларын медереп билип каан. Эрте чажындан ону биче сеткилдиг, культурлуг, дыңнангыр кижи кылдыр кижизидип өстүрүп каан. Аныяк пристав ажыл-албанның бүгү харыысалгазын өрелиг кижиниң эт-хөреңгизиниң шилчидилгезиниң дугайында протокол тургузарындан эгелеп билип алган. Омак Олегович ам бодунуң частырыгларын сактып келгеш, каттырар. Ол дээш доңгулда алза-даа, ажылының шынарлыы болгаш мергежилдии-биле ам (РОВИП талазы-биле) районнар аразының суд приставтарының улуг салбырының начальниги апарган.
Бистиң маадырывыстың карак кызыл ажылы хөй санныг өөрүп четтириишкинниң болгаш хүндүлел бижиктер-биле демдеглеттинген. «Шаңнал бүрүзү меңээ тускай үнелиг. Россияның Тыва Республикада УФССП удуртукчузу, Тываның кол суд приставы Омак Достайның холундан шаңнал алыры дыка-ла өөрүнчүг-дүр. Кажан Республика Баштыңы кижини боду шаңнап турда, дыка-ла дүвүренчиг-дир. Бо чылын мен суд приставтарының Федералдыг албанының директору, Россия Федерациязының кол суд приставы Дмитрий Аристовтан федералдыг деңнелдиң шаңналын алыр аас-кежиктиг болдум. Кажан көңгүс танывазы кижи долгап келгеш, өөрүп четтириишкинниң сөстерин чугаалаарга, ийи катап өөрүнчүг болду. Ол дендии үнелиг болган» - деп, Омак Байкара демдеглээн.
Суд приставтарының ажыл-албаны – амыр эвес ажыл. Бо чылдың эгезинден тура, суд приставтарының Федералдыг албанының эде организастаттынганының соонда, күрүне чагыргазының байдалынга күштүг адыр апарганы анаа эвес. Ону манап турганын Омак Олегович мынчаар чугаалаан: «Бис суд приставтар албанының чаарттынып, өскерлирин дыка үр манап келген бис. Чүге дээрге бо адырга ажылдаарга белен эвес, ынчалза-даа дендии солун. Кажан хамаатыларның болгаш күрүнениң эрге-ажыын хандырып турар РФ-тиң Кеземче, Хамааты кодекстери, Кеземчениң болгаш Хамааты процессуалдыг кодекстер болгаш өске-даа хоойлулар-биле ажылдаар дээрге, ындыг адырлар эвээш. Социал магадылалдар көвүдеп келгени өөрүнчүг-дүр. Суд приставы – ажылының шынары өскенинден доктаамал, сонуурганчыг мергежил апарган».
Бодунуң улуг харыысалгалыг, чай чок ажылын бодавышаан, Омак Олегович бодунуң өөнүң ишти Чодураа Борисовнага өөрүп четтиргенин илередип чоруур. Быжыг өг-бүле тударынга чылыы, чырыы, ынакшылы-биле деткип, Каң-Демир, Каң-Болат, Байыр үш оглун кижизидер шыырак эш херек.
Коллегалары начальнигин тускай дагдыныкчы болгаш сүрүкчү деп үнелээрлер. Ында кайгамчык чүүл чок, арыг чаагай, ажылчын байдалды Омак Олегович үргүлчү хайгаарап турар болгай. А чаңгыс ажылдакчының частырыы дээрге-ле бүдүн килдистиң болур. Ынчангаш ажыл-албанның частырыгларының чылдагааннарын хуралга сайгарар. А суд приставтарында чаа ажылдап эгелеп чоруурларны Омак Олегович харыысалгалыг, кичээнгейлиг, бодун туттунуп билир болурун сүмелээр. Чүге дээрге, күүсекчи бүдүрүлге бүрүзүнде хамаатыларның эрге-ажыы бар. Алимент дээрге уругларның эрге-ажыы, судка корум-чурумну хандырары – хамаатыларның айыыл чок чоруу, өрелер – негекчиниң эрге-ажыы, үндүрүг болгаш торгаалдар – кым-бир кижиниң ажылдаан акшазын азы пособиезин тургузуп турар бюджет.
РФ-тиң суд приставтарының Тыва Республикада эргелелиниң парлалга албаны.